Wow! Wat een land! Op uitnodiging van het wijnhuis Savalan mocht ik een kijkje komen nemen in Azerbeidzjan. Ik plakte er een weekje aan vast en trok per 4×4 (alleen de stickers ‘United Nations’ ontbraken) door het hele land. Dat was een onvergetelijke ervaring: een prachtig wisselend landschap, een land waar het oliegeld sinds 10-15 jaar leidt tot een grote moderniseringsslag, een land op de grens van Europa en Azië met invloeden uit de Sovjettijd, een land waar vrouwen in boerka naast mannen met keppeltjes in de rij staan en bovenal: een land waar je als Westerse toerist enorm opvalt en heel hartelijk welkom wordt geheten. Ik zit vol met verhalen en hoewel dit een wijnblog is, ontkom ik er niet aan om ook te vertellen over het land zelf.

Het oudste wijnland

Wie dacht dat het wijn maken wel zal zijn uitgevonden in Frankrijk of Italië, of misschien door de oude Grieken, die heeft het mis. De wijnbouw is ontstaan aan de voet van de Kaukasus in wat toen Mesopotamië was en nu Azerbeidzjan en Georgië heet. De traditie van wijnbouw is dus al heel oud, maar je kunt je voorstellen dat in die 8.000 jaar ontzettend veel is gebeurd. Zo had bijvoorbeeld de Sovjet-Unie met z’n nadruk op het produceren van kwantiteit geen positief effect op de kwaliteitswijn. In 1991 werd Azerbeidzjan onafhankelijk en specifiek sinds het openen van de oliepijpleiding tussen de hoofdstuk Baku, Tbilisi en Turkije in 2006 is de welvaart enorm gestegen. Baku is in rap tempo een minstens zo moderne stad geworden als Rotterdam en in de landbouw is weer aandacht gekomen voor kwaliteitswijnbouw.

Savalan

Als je een klein beetje van die geschiedenis snapt, dan snap je ook dat in Azerbeidzjan geen eeuwenoude wijnhuizen te vinden zijn. Wijnbouw is bezig aan een revival en is dus relatief jong. Savalan is hét kwaliteitswijnhuis van Azerbeidzjan en overigens ook het enige Azerbeidzjaanse wijnhuis met een exportvergunning naar Europa. Van de 22 wijnhuizen in Azerbeidzjan produceren er ongeveer 9 echt kwaliteitswijnen, waaronder dus Savalan. Op uitnodiging van dat wijnhuis (en na een voorzetje van Wijnhandel Peeters, waarvoor dank) mocht ik komen kijken. 

De wijngaarden liggen aan de voet van de Kaukasus op zo’n 400 meter hoogte. Toen ik er was, eind juli, was de temperatuur zo rond de 35 graden Celsius en dat is normaal in de zomer. In de vallei Savalan waaraan de wijngaarden liggen (en waarnaar het wijnhuis dus is vernoemd) staat echter vaak een stevig briesje, dat zorgt voor verkoeling. Aangenaam voor ons en voor de druiven. 

Savalan maakt maar liefst 23 verschillende wijnen (in totaal zo’n miljoen flessen per jaar) van een heleboel verschillende druivenrassen, maar vrijwel allemaal internationaal bekende rassen. Ergens vond ik dat jammer, omdat het ook zo leuk is om nieuwe rassen te ontdekken. Dat lukte gelukkig prima bij andere huizen. Het voordeel van bekendere rassen is dan weer dat je die wijnen kunt vergelijken met andere wijnen van hetzelfde ras die je wellicht in je hoofd hebt.

Een paar dikke tips:

• Savalan sauvignon blanc: geweldige stijl sauvignon blanc met een lekkere lange afdronk. Houdt qua ‘grassigheid’ het perfecte midden tussen Loire en Nieuw-Zeeland. 
• Savalan viognier: duidelijk een viognier, maar lekker fris. Geen aroma’s van een bloemenwinkel, maar van wat bloesem tussen wuivend gras. Fris tropisch fruit. Nu op de tap bij Walsjérôt.
• Savalan Elisa winemaker reserve: een toffe blend van chardonnay, traminer en gele en witte moscato. Houtgerijpt met aroma’s van peer, perzik en een beetje bloesem. 
• Savalan alicante bouschet: rijpe rode bessen, lekkere kruidigheid. Serveer ‘m ietsje gekoeld om naast die rijpheid ook het frissere karakter te benadrukken. Nu op de tap bij Walsjérôt.
• Savalan limited release: een unieke blend van alicante bouschet, grenache en syrah in gelijke verhoudingen. Vind je die alicante bouschet hierboven leuk? Probeer dan deze. Nog meer complexiteit, nog meer plezier. Te koop bij Wijnhandel Peeters.

De leukste wijnbar

Oké, er zijn in Azerbeidzjan misschien niet zoveel wijnbars als in Nederland, maar de leukste wijnbar van Azerbiedzjan is zonder twijfel Kefli, in de hoofdstad Baku. De bar is van twee jonge gasten die supernieuwsgierig zijn naar alles wat met wijn te maken heeft, ligt in het centrum van Baku en als simpele toerist in korte broek voel je je way underdressed tussen alle hippe Azeri’s. Nog belangrijker: ze serveren alleen Azerbeidzjaanse wijn, waarvan een hoop per glas. Dé plek dus om veel te proeven. Ik kwam er vier keer en speelde hun kaart per glas daardoor uit. Tips?

• Yarimada rkatsiteli: alsof de Jura ineens in Azerbeidzjan ligt. Hintje van flor, notig, goudgeel.
• Chabiant Bayan shira: Bayan shira is de druif en die geeft een witte wijn die perfect in balans is. Fris met tonen van citrus en appel, maar ook mooi rond met een lekker hazelnootje. 

Wijnhuis Meysari

Navigeren in Azerbeidzjan is moeilijk. De grootste toeristische hotspots volgens de Lonely Planet zijn in werkelijkheid klein en toeristen zijn er amper te vinden. Zo ook de bewegwijzering. Aan de hand van puzzelen met kilometerpaaltjes en kompas én met dank aan onze onverwoestbare auto die geen wegen nodig heeft en het geduld van blijven zoeken, hebben we een hoop bezienswaardigheden op ons lijstje weten te vinden. Nog steeds ben ik er niet helemaal zeker van of we nu het proeflokaal van wijnhuis Meysari hebben gevonden of dat we in een restaurant zijn beland met veel wijnen Meysari.

Anyway, een proeverij van alle zes wijnen bleek er niet mogelijk, maar vervolgens zag ik ze wel alle zes op de kaart staan. Tot verbazing van de ober bestelde ik dus gewoon zes glazen wijn in één keer en organiseerde ik m’n eigen proeverij. Ik wilde graag alles van Meysari drinken omdat zij nu juist veel inheemse druiven gebruiken. Van de twee beste wijnen hebben ik flessen meegenomen. Uniek, want niet verkrijgbaar in Europa, en binnenkort dus wel in Walsjérôt te proeven tijdens een exclusieve Kaukasus-proeverij. Tipje van de sluier:

• Meysari Bülluri: gemaakt van de druiven clairette en bayan shira. Ingetogen, aroma’s van bloesem, goede zuren, wat appelig in de afdronk.
• Meysari Maxmari: oké, de beste rode was niet van inheemse druiven maar van marselan, carignan, mourvèdre en grenache. Deze wijn uit 2018 is al lekker wat gerijpt: kersen, tabak, lange afdronk. 

Reizen in Azerbeidzjan

Tot zover de wijn! Interessant, absoluut. En de reden van mijn trip. Maar toch: Azerbeidzjan is geen land waar je per sé voor de wijn heen gaat. Het is een geweldige bijkomstigheid, maar geen doel op zich. Dus vertel ik je nog een paar anekdotes om een beter beeld te krijgen bij het land, want je moet er zeker naartoe!

Ongeveer 93% van de bevolking van Azerbeidzjan is islamitisch. De Azeri’s zijn supertrots op de amper twee jaar in hun geschiedenis waarin de Turken net de Russen hadden verdreven en ze Azerbeidzjan even zelfstandig achterlieten. Van 1917 totdat het Rode Leger in 1920 weer binnenviel, verklaarde Azerbeidzjan zichzelf tot de eerste democratie in de moslimwereld en was het een progressieve, seculiere republiek. En precies dat is wat je nog steeds voelt. Verwacht geen strenge geloofsbeleving, maar mensen die naast de enorme hoeveelheid thee ook gerust een wijntje drinken. We bezochten de grensstad Astara en zwommen in de Kaspische zee tussen de vrouwen in bikini op minder dan een kilometer van de Iraanse grens. Wat een verschil in vrijheid moet dat zijn met een kilometertje verder. Zeker in de bergen in het noorden zie je veel toeristen uit de Golfstaten waarvan de vrouwen in boerka of nikab over straat gaan (zij vinden 35 graden lekker koel en gaan graag naar de Kaukasus op vakantie). Voor mij nog altijd een bevreemdend gezicht, maar niemand stoort zich eraan en dat is dan wel weer mooi. Tekenend is dan ook Azerbeidzjaans hoogste straf van 25 jaar cel, die staat op het niet respecteren van elkaars geloof. 

Corruptie

Azerbeidzjan staat op plek 128 van 180 in de corruptie-index. Dat gaat dus niet heel lekker. Op de grote wegen staat elke 5 tot 10 kilometer een snelheidscamera (echt waar, ik heb het nagemeten). De snelheid op die wegen varieert van 110 tot 90 en 70 kilometer per uur en zo’n snelheidscamera kan zomaar direct na een bordje staan waarop de maximumsnelheid wordt verlaagd. Even laten uitrollen is er niet bij, zo ontdekte ik toen we bij een controlepost van de politie van de weg werden gehaald. Me van geen kwaad bewust overhandigde ik m’n rijbewijs aan de agent en toen moest ik meekomen naar een soort control room vol schermen waarop de agent haarscherp diverse foto’s van mij achter het stuur liet zien. Ik werd weer naar buiten gestuurd om nu ook m’n paspoort en de papieren van de auto te gaan halen.

Teruggekomen werd ik meegenomen naar een kleiner kamertje waar een agent een gesprek met me probeerde te voeren. Dat ging moeizaam. Azeri’s vinden die ook Engels spreken is best lastig, dus veel communicatie ging al de hele reis met handen en voeten. De agent besloot zijn vertaal-app te gebruiken, typte wat in op z’n telefoon en liet het me lezen. Er stond: “You are my favorite.” Niet wetend wat ik met die zin moest, las ik ‘m wat vragend-lachend hardop voor. De agent realiseerde zich dat de app een eerdere vertaling weergaf. Hij barste in lachen uit, liep weg naar z’n collega’s en uit de control room hoorde ik een hoop nieuw gelach komen. Hoewel verder niet dreigend, was de setting nou ook weer niet heel aangenaam, dus ik was wat gespannen over wat er zou gaan volgen. De agent kwam terug en maakte me duidelijk dat ik te hard had gereden. Ik kon me dat niet herinneren en dus ontkende ik wat. Daarop kwam de agent met een printscreen waarop in elk geval mijn kenteken en een snelheid stond van 93 waar ik 70 mocht. Afijn, het zal wel. Hij typte het bedrag van 238 AZN in op z’n telefoon, omgerekend zo’n 140 euro. Behoorlijk prijzig. Maar hij bleef maar “protocol” roepen, dus ik dacht: schrijf die boete maar uit. Dat was echter niet zijn bedoeling. Hij kon het voor me oplossen. Voor 100 AZN (zo’n 60 euro) vergat hij de hele zaak en mocht ik verder. Dat zou ons beiden een hoop tijd en moeite besparen. Ik vond het al lang best en betaalde. Bij het weggaan schudde ik de agent de hand en zei ik: “You are my favorite.” Een grap die gelukkig ook bij hem in goede aarde viel.

De rest van de reis bestond uit vol in de remmen bij elke maximumsnelheidsverlaging en uitermate behoedzaam rijgedrag bij elke politieauto of controlepost. Overigens zag je zelden politie zonder een nieuw ‘slachtoffer’ dus ik vermoed dat ze er een lucratieve business aan overhielden. Toen ik ’s nachts een rotonde rond reed om te keren en netjes richting aangaf bij het verlaten van de rotonde, stoof er een politieauto met zwaailicht en sirenes achter me aan. Ik had op de rotonde ook eerst richting moeten aangeven naar links, totdat ik de rotonde verliet. Zucht. Door ons van de domme te houden en vol te blijven houden dat we niets begrepen van wat hij wilde, lieten de agenten ons uiteindelijk gaan. Het signaal is duidelijk.

Must see

Hoe dan ook: bezoek Baku, de hoofdstad van Azerbeidzjan. Het vliegveld ligt in de buurt, dus bezoeken is makkelijk. Het werelderfgoed van het prachtige oude centrum is omgeven door de enorm moderne en architectonisch experimentele gebouwen sinds de oil boom. Azerbeidzjan noemt zichzelf ook het Land van Vuur. De Flame Towers in Baku hebben de vorm van vlammen en worden ’s nachts ook zo verlicht. 

Ga echter vervolgens op pad en verlaat de stad. Al snel zie je de dikke auto’s uit Baku niet meer en verandert het verkeer in soms afgeladen Lada’s. Je trekt door landschappen die wat weg hebben van de Alpen, graanvelden als in Noord-Frankrijk, steppelandschappen en steenachtig landschap dat kan lijken op dat van IJsland. Fascinerend en dan moeten de natuurverschijnselen nog komen.

Een unieke is Yanar Bulaq: water met zoveel methaan dat je het in de fik kunt steken. Wij vonden ‘m na lang zoeken en zagen veel locals het water tappen omdat het gezond zou zijn. Ik moest ook een glas drinken: niet te zuipen. Wel staken ze het water even voor ons in de fik. 

Van hetzelfde kaliber heb je ook Yanar Dag: brandende berg. Die berg is overigens meer een heuveltje, maar brandt door het ontsnappende gas permanent. De meningen verschillen over het antwoord op de vraag of dat vuur al eeuwen aan de gang is of dat tientallen jaren geleden een brandende peuk heeft gezorgd voor het ontvlammen ervan. 

Het laatste wonderlijke natuurverschijnsel: mud volcanoes. Kleine heuveltjes vol grijze modder die pruttelt en borrelt door het gas in de aarde. Dat klinkt stompzinnig, maar is echt bizar vermakelijk. Omgeven door kleine vulkaantjes hoor je van alles borrelen en ploppen de bellen modder op. Echt uniek en alleen te bereiken naar een kwartier offroad rijden. 

Ga er naartoe

Ben je op zoek naar een unieke vakantiebestemming? Ga ernaartoe. Het land is uniek en fascinerend. De Azeri’s zullen je verwelkomen. Buiten Baku zijn we slechts één Noorse toerist tegengekomen, verder hebben we geen westerlingen gezien. Dat maakt dat het voelt alsof je op ontdekkingsreis bent. Huur een goede terreinwagen en ga op verkenning. Het reizen is natuurlijk nooit zo makkelijk als in Europa, maar het is goed te doen en dan beleef je echt een unieke ervaring. Ik zit nog vol verhalen, dus stap gerust eens binnen bij Walsjérôt om meer te horen, te proeven van Azerbeidzjaanse wijn of nog beter: om je voor te bereiden op je volgende reis!

De CO2-uitstoot van onze vliegreizen wordt gecompenseerd. 

Azerbeidzjan savalan