De term ‘microklimaat’ kan niet beter uitgelegd worden dan in de Ahr. Wie verwacht dat dit kleine wijngebied, de noordelijkste van Duitsland, zich specialiseert in rode wijnen? Het een en ander wordt duidelijk als we het Ahrental binnenrijden.

Ahr in een notendop

Ineens bevinden we ons tussen de bergen, bossen en steile hellingen met wijngaarden waarvan de beste een zuidelijke expositie hebben om zoveel mogelijk zonlicht te pakken. Ook de stenige bodem draagt bij aan het microklimaat en bestaat voornamelijk uit leisteen en grauwacke. Beide zijn in staat warmte vast te houden, zodat het ‘s nachts niet teveel afkoelt. In het lagere deel, bij Walporzheim, zie je meer löss en leem. Dat is de Ahr in een notendop, maar elke meter die anders is, waar de helling misschien net iets minder steil is, de expositie meer richting het zuidwesten gaat of de bodem een andere samenstelling heeft – verandert de wijn. En dan te bedenken dat het gebied maar 560 hectare aan wijngaarden telt.

Proef op de som

De nuanceverschillen komen mooi naar voren in de Rosenthal GG 2017 van Adeneuer. Het heeft een zanderige kleibodem. “Ich schmeke das terroir”. Het eerste wat opvalt, is het aroma van cassis. Daar waar ik bij de andere spatburgunder altijd kersen opschrijf, is het hier cassis en pruimen. Man, wat mooi. De Adeneuer N1 2016 komt van een leistenen bodem met vulkanische invloeden. Dat merken we in de wijn, die meer mineraliteit laat zien (whatever that may be). Het is duidelijk meer hartig dan fruitig. Rokerig, aards en kersen.

En dan hebben we het nog niet eens over verschillen in jaargang en het weer gedurende het jaar. Laten we even naar de afgelopen drie jaar kijken (bron: germanwines.de):

• 2016: Veel regen en kou in het voorjaar, waardoor de bloei pas laat opstartte. De warme zomermaanden maakten veel goed. Herfst ook ideaal, de druiven werden geplukt bij optimale rijpheid. Het waren er echter wel een stuk minder dan gebruikelijk, want meeldauw. Totale opbrengst: 39.000 hectoliter.
• 2017: Voorjaarsvorst in april, gevolgd door hevige regenbuien in de zomer. Selectieve oogst. Gelukkig klaarde het aan het einde van het seizoen nog een beetje op en zorgde voor spatburgunder van goede kwaliteit. Totale opbrengst: 38.000 hectoliter.
• 2018: Alles verliep voorspoedig: droog, warm, weinig tot geen ziektes. De druiven werden drie (of meer) weken eerder geoogst dan gebruikelijk. Totale opbrengst: 55.000 hectoliter.

De heersende gedachte is dat 2018 een prachtig jaar was – alles ging voor de wind – maar het mist spanning. Die vind je wel 2016 en 2017. Maar zelfs tussen die laatste twee zit een verschil, wat waarschijnlijk te maken heeft met de warmere zomer van 2016. Ik proefde Jean Stodden’s Recher Spatburgunder 2016 en 2017. Meer rood fruit in 2016 aangevuld met ceder en vanille, terwijl in 2017 juist de kruidigheid en mineraliteit heel erg naar voren komt.

Er zijn twee druivenrassen die er toe doen in de Ahr. Met stip op nummer één staat de spätburgunder, de Duitse versie van de pinot noir. Daarna volgt frühburgunder, die een steeds grotere fanbase voor zich lijkt te winnen. Moi inclus. Het verschil tussen de twee is niet zo moeilijk. Frühburgunder is een mutatie van spatburgunder met iets kleinere druiven en was meestal een of twee weken eerder rijp dan zijn grote broer. Dit is echter niet altijd het geval. Ludwig van Weingut Kreuzberg vertelde dat het ook heel erg afhankelijk is van de bodem. Zo heeft hij frühburgunder op löss / leembodem staan. Normaal is dat een van de warmste wijngaarden, die het eerst wordt geoogst. In een nat jaar houdt zo’n bodem meer water vast en blijft ‘ie dus een stuk koeler. In dat geval wordt er dus later geoogst. Zo zie je maar dat je als wijnmaker constant moet schakelen.

Beste wijnhuizen van de streek

Heb je even? Het zijn er genoeg. Het gebied is niet groot – nog geen 600 hectare – maar het motto ‘als je het doet, doe je het goed’ blijkt hier van toepassing. Niet gek ook, want waarom zou je anders op die steile hellingen werken? Wij gaan langs bij Adeneuer, Jean Stodden en Kreuzberg.

Update 2024: we zijn weer in de Ahr en opnieuw langsgeweest bij Adeneur en Kreuzberg. Ook pakken we Meyer-Näkel dit keer mee.

Weingut Adeneuer, Bad Neuenahr-Ahrweiler

In Bourgogne hoef je het niet te proberen: onaangekondigd bij een wijnhuis op de stoep staan. In de Ahr word je met open armen ontvangen. Marc Adeneuer, een vrolijke verschijning, laat ons de hele serie proeven en vertelt honderduit over de Ahr en Duitsland. Wat ik niet snel meer zal vergeten is het verhaal van de Gärkammer, een Grosse Lage (grand cru wijngaard). Deze kloon, genaamd Kästenholz, komt uit Dijon en is zo’n 150 jaar geleden naar de Ahr gebracht. Het is na twintig jaar onderzoek gelukt om deze kloon aan te planten in de Gärkammer. De oerpinot. We krijgen Gärkammer 2017 voorgeschoteld en zijn in love met de geur: aards, kersen, rozenblaadjes, kruidigheid. Tannines zijn nog wat heftig, maar man man man: geef dit een paar jaar en je wordt gek.

Weingut Jean Stodden, Rech

“Willen jullie proeven? Alles? Het valt mee, hoor. Sommige flessen zijn al uitverkocht.” Oké, goed! Eindresultaat: 12 wijnen.

We klagen niet, de wijnen zijn prachtig. Vooral als je je even in de toekomst verplaatst. Sommige wijnen zijn nog iets gesloten, laten nog niet alles zien wat ze in hun mars hebben. Dat is niet nieuws, het is de stijl van Stodden. Hun topcuvées verblijven namelijk na de gisting 18 maanden op hout rijpen – eikenhouten vaten van François Frères uit de Côte d’Or om precies te zijn. We proeven dus 12 wijnen van instap tot GG en ik ben verbaasd over de nuanceverschillen tussen de wijnen. Het is een klein gebied, maar er is een grote rol weggelegd voor het terroir.

In de wijnkelder zie ik een fles Eiswein en vraag of ze dat nog steeds maken. Nee, de laatste keer was 1995. Hallo, klimaatverandering. Het kan niet meer. Om Eiswein – zeker in dit gebied – te maken heb je een buitentemperatuur van -11 nodig. De druiven moeten namelijk geperst worden op -7 / -8. Dit moet plaatsvinden in november anders wordt de kans op rot te groot. Geen Eiswein meer, maar wel: sekt! Did not see this coming, maar Jean Stodden maakt een te gekke sekt. Een blanc de noir (spatburgunder) extra brut met 40 maanden rijping op de lie.

Dank aan Pasteuning voor dit bezoek!

Overnachten in de Ahr doe je sowieso bij Hohenzollern. Het interieur dateert weliswaar uit de jaren tachtig, maar het uitzicht en de wijnkaart zijn fantastisch. En daar gaat het uiteindelijk om, niet waar?

Wees wel gewaarschuwd: bruiswater kost 7,95 euro per fles en de prijzen van het menu zijn ook niet mals. Desalniettemin bespaar je hier wel op wijn (Karthauserhof 2014 voor 37 euro of Zind Humbrecht Riesling 2009 voor 42 euro, om maar wat te noemen).

Weingut Kreuzberg, Dernau

Na Jean Stodden duiken we een random hotelbar in in Rech. Omdat we nog niets weten over fruhburgunder besluiten we Kreuzberg Fruhburgunder Reserve 2014 te bestellen. Staat niet in de boeken als het beste jaar, maar soit, we gaan ervoor. Het blijft een winning wine. We zijn verliefd geworden op fruhburgunder. In deze wijn komen de tertiaire tonen meer naar voren: aards, bladeren, laurier, ceder en wat koffietonen van de houtrijping. Zo mooi dat we er de volgende dag even langsgaan.

Na de grote overstroming in 2021 moest Kreuzberg uitwijken naar een loods net buiten het wijngebied. Ze zitten tijdelijk in Meckenheim, omdat het wijnhuis helemaal onder water stond. Het is ongeveer 15 minuten rijden van Ahrweiler en de wijnen en super vriendelijke eigenaar, Ludwig, zijn het bezoek meer dan waard.

Fruhburgunder wordt medio september binnengehaald. Daar waar spatburgunder een zuidelijke of zuidwestelijke expositie heeft, is dat voor fruhburgunder meestal te warm. Een iets westelijkere of oostelijkere expositie geeft minder zonlicht en dus een lager alcoholpercentage. Een leuke fruh om te proberen is Fruhburgunder C 2017.

Niet bezocht, wel op de bucketlist

Andere huizen die het bezoeken waard zijn, maar waar we geen tijd voor hadden of gesloten waren op het moment dat wij er waren: Julia Bertram, Max Schnell, Deutzerhof, Paul Schumacher, Weingut Sermann, Meyer Nakel (wel bezocht in 2024, meer info coming soon).

Nog meer tips? Laat hieronder achter in de reacties. Ik ga sowieso nog een keer terug. Vet dichtbij!

Check ook dit artikel: ‘Toffe wijntrips op minder dan 4 uur reizen‘.

ahr Duitsland