Vrijdag 1 maart 2018.

Het is vrijdag en net na het middaguur rijd ik het plaatsje Ay binnen. Als je niet beter weet, zou je er vermoedelijk voorbij rijden. Het is niet bepaald bruisend, maar toch giert de opwinding door mijn lijf. Dat begon al op weg er naartoe. Het maakt niet uit waar je kijkt – er zijn overal wijngaarden. Dat is op zich al magisch, maar dat wordt het helemaal als ik de parkeerplaats van Bollinger op rijd.

Clos St Jacques

Die bevindt zich namelijk pal naast Clos St Jacques, de ultra-speciale, ommuurde wijngaard van Bollinger. Ultra-speciaal, want deze wijngaard is nooit aangetast door phylloxera. Phylloxera is een druifluis en vernietigde in rap tempo een groot deel van de Europese wijngaarden rond 1900. In Champagne bleven drie percelen bespaard, Clos Saint Jacques is er daar één van. Het is tot op de dag van vandaag nog steeds een mysterie dat phylloxera hier niet toegeslagen heeft. De bodem is hetzelfde als andere stukken in Champagne die wel zijn vernietigd. Het betekent dus ook dat de wijnstokken hier niet geënt zijn op Amerikaanse onderstokken. Dit zijn originele wijnstokken, vandaar ook de naam van de champagne die van deze druiven wordt gemaakt: Vieilles Vignes Francaises. Vergis je niet, het is een tricky business. De wijnstokken zijn enorm gevoelig en phylloxera kan elk moment toeslaan. Zo geschiedde in 2005 met een ander perceeltje. Er zijn er nu dus nog twee over. Deze worden met uiterste precisie en zorg behandeld. Normaal gesproken zit er zo’n 500 uur werk in een wijngaard, hier doen ze er 1500 uur over. Veel werk wordt gedaan door een paard, die eerst een voetenbadje krijgt voordat het de wijngaard in mag. Er wordt niets aan het toeval over gelaten.

The New York Times beschreef deze champagne ooit als “It’s not a wine. It’s the dream of a wine.” Kan ik alleen maar beamen. Ik had het geluk ‘m ooit te mogen proeven: Vieilles Vignes Francaises 2006.

De geschiedenis van Bollinger

Het verhaal van Bollinger begint bij Athanase de Villermont, de jongste zoon van een adelijke familie, erfde het landgoed in en rondom Aÿ in 1829. Hij had direct in de gaten wat voor moois hij hiermee in handen had. Maar als aristocraat was het not done om wijnboer te worden. Hij ontmoette Joseph Bollinger, een veel bereisde Duitser die zijn geboorteland had verlaten om meer te weten te komen over Champagne, en Paul Renaudin, een wijnfanaat uit de regio. Met elkaar richtten ze het bedrijf Renaudin-Bollinger & Cie (waarbij ‘cie’ staat voor ‘compagnie’) op. Toeval of niet, Joseph trouwde met de dochter van Athanase in 1837. Hun twee zoons, Joseph en George, namen het bedrijf op een gegeven moment over.

In 1920 kwam Jacques aan het roer, de zoon van George. Hij trouwde met een Schotse, die later bekend zou raken als Lady Bollinger. Toen Jacques overleed in 1941, nam Lady – Lily – Bollinger het over. Ze kocht meer wijngaarden, ontwikkelde de Bollinger R.D.-serie en zorgde voor de nodige marketing. Haar quotes zijn nog even instagrammable als altijd:

“I drink it when I’m happy and when I’m sad. Sometimes I drink it when I’m alone. When I have company I consider it obligatory. I trifle with it if I’m not hungry and drink it when I am. Otherwise, I never touch it—unless I’m thirsty.”

– Lily Bollinger

Ze hadden geen kinderen, maar Lady Bollinger zorgde ervoor dat andere familieleden het bedrijf konden voortzetten. Vanaf 2008 besloot het champagnehuis dat het tijd was voor wat anders en koos iemand buiten de familie als directeur. Dat was Jérôme Philipon – voormalig Europees directeur van Coca Cola. In 2017 is hij opgevolgd door Charles-Armand de Belenet, maar écht verantwoordelijk voor de kwaliteit van de champagnes is de chef de cave: Gilles Descôtes.

De stijl van Bollinger

In Champagne is het goed om eigen wijngaarden te bezitten. Anders moet je druiven opkopen van andere wijnboeren – ook een goede business. Een wijnboer krijgt ongeveer € 5,89 per kilo druiven (bron). De opbrengst (in kilo’s) per hectare wordt door het Comité Champagne bepaald, maar is een stuk hoger in vergelijking met andere wijnregio’s. In 2015 was het bijvoorbeeld 10.000 kg/ha. Bij Bollinger komt meer dan 50% van de druivenbehoefte van eigen wijngaarden.

Die druivenbehoefte bestaat grotendeels uit pinot noir. Alle champagnes van Bollinger bestaan uit ten minste 60% pinot noir. Dan houtrijping – dat is zó belangrijk bij Bollinger, dat ze nog een eigen tonnelerie bezitten. Alle wijnen boven de Special Cuvée (de brut zonder jaartal) worden vergist op eikenhout. In totaal rijpen de basiswijnen zes maanden op hout.

Krug wordt vaak in één adem genoemd met Bollinger, omdat dit champagnehuis ook houtrijping toepast. Echter doen zij alleen de alcoholische gisting op hout – dus maar één maand.

Het bezoek aan Bollinger is niet compleet zonder een toertje door de kelder. Hier liggen maar liefst 750.000 magnums met reservewijn opgeslagen. Mijn hart maakt een sprongetje als ik de kelder binnenloop… “A blend is like a painting” mijmert onze gids als we langs de stapels flessen lopen.

Het laatste kenmerk – tijd – is niet alléén de tijd sur lattes, ofwel de tijd dat de champagne rijpt op zijn bezinksel. De instap-champagnes (verkeerd woord, want € 47,99 per fles) rijpen gemiddeld drie jaar – dat is dubbel zolang als voorgeschreven door de AC Champagne. De andere cuvées rusten veel langer. Daarnaast gaat tijd ook over de reservewijnen. Bollinger bewaart de magnums maximaal 15 jaar. Eenzelfde ‘instap-champagne’ van Bollinger, bestaat uit 10 – 15% reservewijn van 10 – 15 jaar oud en twee min of meer gelijke delen van de afgelopen twee jaargangen.

Wat doet tijd met smaak?

“De basiswijn is als een granny smith appel. Een schepje gist maakt daar een appelcompote van. Een rijping van vijf jaar maakt daar een appeltaart van, tien jaar een tarte tatin.” – aldus onze gids bij Bollinger.

Meer weten over de stijl van Bollinger? Lees dan ‘de vier gistingen van Bollinger‘.

Het enige champagnehuis met een eigen ‘tonnelerie’

Als enige in de Champagne heeft Bollinger nog steeds een eigen ‘tonnelerie’. Het lijkt wel alsof je hier teruggaat in de tijd. Er hangt gereedschap aan de muur wat meer dan honderd jaar oud is. Mooi!

Hier worden overigens geen nieuwe vaten gemaakt, maar gebruikte vaten herstelt. In totaal staan er 3500 vaten bij Bollinger. Ze komen allemaal uit Bourgogne, waar ze in een vorig leven al zijn gebruikt, want de tannines van nieuw hout zijn niet wenselijk. De gemiddelde leeftijd van de vaten is veertig jaar, maar er zijn vaten bij die al honderd jaar oud zijn. Over duurzaamheid besproken.

Gabriel en de geheime kamer van Bollinger

Het lijkt Harry Potter wel. Ik hoorde dit verhaal van onze gids tijdens de rondleiding door de kelders. Het is online niet in deze bewoording terug te vinden, maar het is te mooi om het anders op te schrijven. 

Het verhaal begint met een stagiaire, zijn naam is Gabriel die als opdracht had gekregen een plattegrond te maken van het gangenstelstel – het vijfkilometer lange kelderstelsel van Bollinger. Hij begon en stuitte op een gang vol gebroken en lege flessen – wat op zich iedereen wist, maar al jaren voor een gegeven feit aannam. Gabriel vroeg of hij de flessen mocht opruimen, zodat hij zijn plattegrond kon afmaken. Dat lukte en hij ontdekte dat de gang leidde tot een geheime kamer…

Hierin lag een ongelooflijke collectie van 600 flessen, waarvan de jongste uit 1921 en de oudste, 1830, bleek te zijn. Wat een vondst. Het inspireerde ze om hier een speciale “eregalerij” van te maken als eerbetoon aan hun champagnes. De collectie bestaat uit 65 jaargangen, waaronder de allereerste vintage (1830) en de eerste Vieilles Vignes Francaises (1969).

In totaal werden er 54 flessen van 1830 gevonden. Moet je even nagaan, dat is bijna 190 jaar oud. De hamvraag is natuurlijk: is dat nog te drinken? Tijdens de opening van deze eregalerij in 2016 hebben ze een fles opengemaakt, vertelt onze gids. Het was nog steeds drinkbaar, maar door de ouderdom is de smaak meer te vergelijken met sherry dan met champagne. Toch is het natuurlijk insane dat het überhaupt nog te drinken is. Je drinkt geschiedenis! Is toch prachtig? Ik vraag me af of je de flessen van tegenwoordig nog 190 jaar kunt bewaren?

Wat een held. Hoe dit precies heeft kunnen gebeuren, is niet bekend. Het zou kunnen dat deze gang bewust is afgesloten ten tijde van de oorlog om te voorkomen dat de flessen zouden worden geplunderd.

Bollinger, je t’aime.

Er is van alles gaande in de Champagnestreek. Waar voorheen alleen de grote namen telden, lijkt nu een tijd aangebroken voor kleine boertjes. Kleine wijnboeren die zich onderscheiden door biodynamisch te werken, weinig of geen sulfiet gebruiken, de vergeten druivenrassen een nieuw leven te geven of terroir-gedreven champagne maken.

Zo’n ontwikkeling is goed en houdt les grandes marques lekker scherp. Met een jaarproductie van 2,8 miljoen flessen is Bollinger bepaald geen kleintje te noemen. Toch heb ik niet het idee dat Bollinger zich ergens toe laat leiden. Sterker nog, misschien staan zij wel voor aan? Zij zijn degene die in 1969 een terroir-gedreven cuvée (Vieilles Vignes Francaises) op de markt brachten. Zij zijn degene die de champagne een nog langere rijping geven dan zelfs de gemiddelde vintage champagnes (Bollinger R.D.-serie). Voor mij is het duidelijk: Bollinger is geen volger, maar een leider.

Meer weten over Bollinger?

Ja, wil je nóg meer weten? Dan raad ik je aan om ook zo’n reisje te maken. De Wijnstudio organiseert regelmatig wijnreizen. De champagnereis was samengesteld door Romana Echensperger, Master of Wine. Houd de website van de Wijnstudio in de gaten voor meer reisjes.

Champagne Bollinger proeven? Daar hoef je niet per se voor naar de Champagne af te reizen. Wijnhandel Peeters verkoopt ze online en in de winkel in Rotterdam.

---

Like what you read?

Volg me dan op Instagram of Facebook en blijf op de hoogte van mijn avonturen en nieuwe artikelen. Le Club des Vins stuurt elke maand een nieuwsbrief uit, genaamd wijnvertier in je inbox. Lid worden? Ik vind het ook TE GEK als je een reactie achterlaat hieronder ❤

---

Bronnen:

• Bezoek Bollinger – maart 2018
• Bollinger in stijl door Lars Daniels – Perswijn 5 – 2017
• Visiting Champagne Bollinger, part 1 t/m 3 – Wine Anorak

Champagne Frankrijk