Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: Bourgogne is complex. Elke regel kent wel een uitzondering en ook al ken je die, dan weet je nog niets. De producenten zijn net zo belangrijk. Het is veel en het is intens, maar het is tegelijkertijd geweldig. De wijnen die er vandaan komen behoren tot de mooiste van de wereld.

Bourgogne is ingewikkelde materie

Naast de vele classificaties, regels en uitzonderingen op de regels is het gebied enorm versnipperd. Het bestaat uit heel veel kleine stukjes wijngaard. Dat is een overblijfsel uit de Franse Revolutie. Voor die tijd waren de meeste wijngaarden in handen van de kerk, maar Napoleon stak daar een stokje voor. De wijngaarden werden opgesplitst en geveild. Toen begon de eerste versnippering en die versnippering bleef in stand door het ingewikkelde erfrecht dat werd geïntroduceerd.

Het erfrecht houdt in dat je de eigendommen verdeeld over alle familieleden binnen een gezin. Maar misschien heeft niet iedereen zin om wijnboer te worden? En ‘zomaar’ een stukje grand cru verkopen, terwijl je broer er misschien wél een wijn van wil maken… Nou, dat zijn geen ingrediënten voor een gezellige kerst, denk ik zo.

Dit alles leidt dus tot een enorme versnippering. En dan krijg je gekke constructies. Zo heeft Clos de Vougeot, een grand cru wijngaard van 50 hectare, maar liefst 80 eigenaren.

Dus ja, denk niet dat je er bent als je een bekende wijngaard op het etiket ziet staan. De handelaar of wijnboer zegt eigenlijk veel meer over de kwaliteit.

Lastig hė?

Terroir is het toverwoord

Het samenspel van de bodem, klimaat, ligging van de wijngaard en de kunde van de wijnboer omschrijf je in één woord met terroir. Laat dat nou net het toverwoord zijn van Bourgogne. Elke vierkante meter kan anders zijn.

Laatst vertelde mijn WSET-docent dat hij een proeverij van verschillende wijnen afkomstig van de eerder genoemde wijngaard ‘Clos de Vougeot’ had. Voor sommige wijnen zou hij nog geen € 10 over hebben, terwijl andere wijnen misschien wel de beste van de wereld waren. En dan te bedenken dat ze -in theorie – allemaal van dezelfde wijngaard komen.

Chardonnay en pinot noir

Gelukkig houden ze het wel simpel op het gebied van de druiven. Voor wit is er chardonnay en voor rood is er pinot noir. Natuurlijk is er wel een kleine uitzondering op deze regel. De druif aligoté mag gebruikt worden onder de AOC Bourgogne Aligoté (en AOC Bouzeron). Staat natuurlijk al jaren in de schaduw van de chardonnay, maar treedt steeds meer naar de voorgrond. Aligoté, het is een beetje de hipster van de Bourgogne. Daarnaast mag voor rode wijn ook gamay gebruikt worden in de Beaujolais. Die kennen we natuurlijk allemaal van de Beaujolais Primeur.

Appellations

Bourgogne is onderverdeeld in vijf gebieden:

• Côte d’Or bestaande uit Côte de Nuits (meer rood dan wit) en Côte de Beaune (meer wit dan rood)
• Chablis voor wit
• Côte Chalonnaise voor rood
• Mâconnais voor wit
• Beaujolais voor rood

Maak je borst maar nat als je alle appellations van Bourgogne uit je hoofd wilt leren: er zijn er namelijk honderden. Ter vergelijking: Bordeaux telt er 57. Een appellations kan zo breed zijn als de streek (Bourgogne) tot zo specifiek als de wijngaard (Chevalier-Montrachet). De algemene appellations van Bourgogne zijn:

• AOC Bourgogne voor wit van chardonnay en rood van pinot noir
• AOC Bourgogne Passetoutgrains voor een rode blend van maximaal 2/3 gamay aangevuld met pinot-druiven (meestal is dat pinot noir, maar mag o.a. ook pinot blanc en pinot gris zijn)
• AOC Bourgogne Aligoté voor wit van aligoté
• AOC Coteaux Bourguignons bestaat sinds 2011 en is Bourgogne in de breedste zin van het woord – een verhaal apart.

Classificatiesysteem

Dat is nog niet alles. Er is ook nog een heus classificatiesysteem in Bourgogne, die the good from the ugly onderscheidt. Dit geldt niet voor Chablis en Beaujolais, die hebben hun eigen classificatiesysteem. Lekker overzichtelijk 😉

Denk maar niet dat je nu elke Franse regio snapt. Dit classificatiesysteem is uitsluitend toegewezen aan Bourgogne. In Bordeaux gaat het er heel anders aan toe. Hier staat het classificatiesysteem eigenlijk los van de appellations. Behalve in Saint-Emillon, daar is het weer wél verweven met de appellation. Je hoort het al – in Bordeaux zijn er weer duizend regeltjes met evenzo veel uitzonderingen.

Bourgogne
Er staat ‘Bourgogne’ op het etiket

Dit zijn ‘regionale’ wijnen. De druiven mogen uit de hele Bourgogne-streek komen. Vaak vind je deze druiven op de minder gunstig gelegen wijngaarden. Er kan zowel Bourgogne Blanc (wit) als Bourgogne Rouge (rood) op de fles staan. Het zijn over het algemeen levendige, fruitige wijnen. Hou je van mousserende wijn? De crémant de Bourgogne valt ook onder deze AOC.

Villages
Er staat een gemeente op het etiket, bijv. Meursault

Dit is weer een stapje hoger én een tikkeltje complexer dan bovenstaande. De druiven komen uit de specifieke gemeente die op het etiket staat vermeld. In totaal zijn er 44 gemeenten met een eigen appellation en dus hun gemeentenaam op de fles mogen zetten, bijvoorbeeld Santenay, Meursault of Pouilly-Fuissé. Dat klinkt misschien al bekend in de oren, maar staar je er niet blind op. Het verschil in kwaliteit tussen verschillende producenten kan enorm zijn. Daarom is het dus – ik val in herhaling – belangrijk om de producent te checken.

Ook leuk: het is toegestaan om ook de wijngaard erbij te vermelden op de fles. Dat is eigenlijk voorbestemd aan de betere wijnen, de Grand Crus en de Premier Crus (zie hieronder). Maar goed, hier mag het ook, maar moet de wijngaard in kleinere letters worden geschreven dan de gemeentenaam. Volg je het nog?

Premier Cru
Er staat een gemeente én een wijngaard op het etiket, bijv. Chambolle-Musigny Les Charmes

We zijn aangekomen bij de Premier Crus. De op één na hoogste kwaliteitsaanduiding in de Bourgogne. Er zijn 635 wijngaarden, die zich Premier Cru mogen noemen. Deze stukjes wijngaard worden ‘climats’ genoemd en maken wijnen die over het algemeen intenser en complexer zijn dan de gemeente wijnen. Vaak hebben deze wijnen een houtrijping gehad. Op deze wijnen wordt altijd de gemeentenaam en de wijngaard genoemd met daarbij de kwaliteitsaanduiding Premier Cru of 1er Cru, dus bijvoorbeeld: Rully 1er Cru La Fosse.

Het kan zijn dat de druiven afkomstig zijn van meerdere Premier Cru wijngaarden. In dat geval vervalt de wijngaard en wordt alleen de gemeentenaam + de aanduiding Premier Cru op de fles vermeld.

Grand Cru
Er staat een wijngaard op het etiket, bijv. Corton of Montrachet

Het beste van de Bourgogne. Dit zijn 33 Grand Cru wijngaarden, die voornamelijk in de Cote de Nuits liggen – soms zelfs pal naast een Premier Cru wijngaard. De beroemdste en ook de meest duurste wijn komt van Romanée Conti. Maar ook Montrachet, La Tache en Corton vallen onder de Grand Cru wijngaarden. Bij elkaar zijn ze goed voor 1% van de totale jaarlijkse productie van Bourgogne. Schaarste, daar betaal je natuurlijk ook voor. Dit zijn topwijnen, die bedoeld zijn om te bewaren.

Heb je nog wat geld liggen? Investeren in topnotch Bourgogne is het overwegen waard.

Meer weten over Bourgogne? Dan is de website en/of het boek ‘Inside Burgundy‘ misschien een leuk cadeau voor je volgende verjaardag 😉

Bourgogne bezoeken?

Een paar jaar geleden heb ik in Bourgogne gekampeerd op de camping La Grappe d’Or. De camping lag vlakbij Meursault en was omgeven door wijngaarden. Zelf maken ze ook een paar wijnen.

Meer tips vind je in de blog van Jan Jaap die in 2023 een (high-end) bezoek aan de streek bracht >

Bourgogne chardonnay Frankrijk pinot noir