Begin maart stapte ik in mijn snelle Fiesta en route de Champagne. Het is een luttele vijf uur rijden van Rotterdam, maar met de juiste podcasts uit de speakers voelt dat als een kwartiertje. Het is echt de perfecte bestemming als weekendtrip voor de wijnliefhebber.

We namen een kijkje in de kelders van kleine champagneboertjes, maar ook van de grote namen zoals Billecart-Salmon en Bollinger.

Voici, een filmpje van deze epische wijnreis:

TL;DR Samen met de Wijnstudio nam ik een kijkje in de kelders van zeven champagnehuizen. Het mooie van deze reis is dat elk huis zijn eigen filosofie heeft op het maken van Champagne, wat betekent dat mijn eerdere blog over de methode traditionelle eigenlijk nergens op slaat. 

#1 Heucq Champagne

Als Cees van Casteren MW een tip geeft, moet je die natuurlijk opvolgen. En zo geschiedde dat we onze trip aftrapten bij André Heucq, propriétaire (derde generatie) van Heucq Champagne in Cuisles. Het wijnhuis is klein te noemen, zeker vergeleken met de grote namen die we dit weekend nog meer bezoeken. André beschikt over 6 hectare wijngaard en maakt daarvan zes verschillende champagnes, waarin wonderlijk genoeg pinot meunier een grote rol speelt. Meestal wordt pinot meunier afgedaan als ‘blending grape’, eentje om mee te mixen, maar de laatste jaren komen er steeds vaker 100% meuniers op de markt. De underdog gaat shinen, dat doet me deugd. Hoewel ik meestal een zoetje niet schuw, ben ik in de wolken met de Heucq Champagne Extra Brut met slecht 1 gram suiker per liter. Hoog zuur, maar ook een ziltige ondertoon waardoor je spontaan trek krijgt in – hier komt ‘ie: oesters met gegratineerde Parmezaanse kaas.

Fun fact #1: André Heucq heeft stage gelopen bij Leclerc-Briant, zie volgend bezoek. Als ik de man goed begreep, ambieert hij dat ook.

Fun fact #2: Van een beetje experimenteren is Heucq niet vies. Wat blijkt? Hij rijpt een aantal flessen in de zee. Ergens bij Bretagne op 70 meter diepte. Say what? Geïnspireerd door het in 2010 ontdekte schipwrak in de Baltische Zee, waar ze 168 flessen Veuve Clicquot vonden die nog hartstikke drinkbaar waren. Er zat zelfs nog een klein bubbeltje in.

#2 Leclerc-Briant Champagne

Leclerc-Briant (Épernay) is het enige champagnehuis dat 100% biodynamisch werkt mét Demeter-certificaat. Er werken – dit aantal neemt de laatste jaren toe – veel huizen biodynamisch, maar niemand heeft het keurmerk tot dusver. Toegegeven, biodynamie is een tikkeltje zweverig. De stand van de zon en de maand komt erbij kijken. Er mogen geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden, wel ‘plantaardige thee’ om ziektes te voorkomen.

Leclerc-Briant is een bijzondere speler tussen al het Champagne geweld. Ook het werk in de kelder ziet er anders uit dan bij de meeste champagnemakers. Er wordt bijvoorbeeld heel weinig, soms zelfs helemaal geen, reservewijn toegevoegd.

Fun fact #1: In de kelders van Leclerc-Briant wordt ook Colombiaanse rum gerijpt.

Fun fact #2: Er wordt volop geëxperimenteerd. Laatste aanwinst is een eivormige tank met een gouden binnenwand. Het zou de wijn nieuwe energie geven.

#3 Charles Heidsieck Champagne

’s Middags gaan de deuren van Charles Heidsieck (Reims) open – niet te verwarren met de feestbubbel Piper Heidsieck. Beide vallen overigens wel onder hetzelfde moederbedrijf. Charles Heidsieck is de sjiekere champ van het stel en gevestigd in Reims. Hier wordt nog maar eens duidelijk gemaakt hoe belangrijk krijt is voor de Champagne. Dat begon al tweeduizend jaar geleden toen de Romeinen krijt uit de grond haalden om huizen mee te bouwen. Inmiddels zijn deze krijtkelders omgetoverd tot champagnekelders. De temperatuur (10 graden) en luchtvochtigheid (90%) is ideaal voor het bewaren van deze pareltjes. De krijtkelders van Charles Heidsieck zijn acht kilometer lang en staan samen met de andere kelders (Moet & Chandon, Pomery, Veuve Clicquot, Taittinger, Ruinart) op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Dat het hier niet om de champagnes van Piper gaat, blijkt wel uit de periode sur lie. Non-vintage champagnes rijpen minimaal vijf jaar op de gistcellen, vintages doen daar over het algemeen negen jaar over. Na dégorgement laten ze de champagnes nog even rusten voordat deze op de markt worden gebracht.

Fun fact #1: Ze willen de handmatige ‘remuage’ in ere houden. Daarom wordt de flessen nog steeds handmatig gedraaid in de kelders. Twee jonge knapen worden opgeleid.

Fun fact #2: Er liggen honderdduizenden flessen opgeslagen in de kelders. Op een gegeven moment staan we voor een indrukwekkende, dikke rij flessen die La Mer de Champagne’ wordt genoemd. Is toch prachtig?

#4 Billecart-Salmon Champagne

Het volgende huis waar we aankloppen, is Billecart-Salmon (Mareuil-sur-Ay). Trouwe fans kennen Billecart-Salmon van hun treffende Champagne Rosé, waarin overigens een verrassend hoog aandeel (50%) chardonnay zit. Anderen kennen Billecart-Salmon misschien van The Millennium Tasting in Stockholm. In 1999 won de 1959 Nicolas François Billecart Champagne de prestigieuze titel ‘Champagne of the Millennium’, de 1961 werd tweede en ze lieten de grote namen Dom Pérignon, Taittinger en Krug achter zich.

Na dit bezoekje ben ik heel wat wijzer geworden over champagne. We kregen uitleg over alle processen. Van wijngaard tot kelder. Uiteraard mochten we ook proeven en stal wat mij betreft  Nicolas François Billecart 2002 de show. Maar ja, ik ben een sucker voor vintages en de daar bijbehorende tonen van brioche en croissantjes.

Fun fact #1: Billecart-Salmon heeft een aparte ruimte in hun kelder gebouwd voor het maken van liqueur de tirage. Hier maken ze een keuze uit 72 reservewijnen.

Fun fact #2: De manier waarop ze hun champagne maken, is afgeleid van biergisting. Lees meer in Binnenkijken bij Billecart-Salmon.

#5 Bollinger Champagne

Bollinger (Ay) heeft een speciaal plekje in mijn wijnhart, want ik heb dus ooit de Vieilles Vignes Francaises geproefd. Trouwe lezers van Le Club des Vins kunnen dat niet gemist hebben, maar sta me toe nog even te herhalen hoe bijzonder die champagne is. Vieilles Vignes Francaises wordt gemaakt van – inderdaad – oude Franse stokken. Dat is bijzonder, omdat de meeste Europese wijngaarden geen originele stokken meer hebben, maar zijn geënt op Amerikaanse. De oorzaak hiervan is de phylloxera, een druifluis die de wortels van de Vitis Vinifera beschadigt.

Champagne Bollinger beschikt over twee superkleine, ommuurde wijngaarden, die de vernietigingslag van deze druifluis ternauwernood hebben overleefd. Sinds 1969 maakt Bollinger – in mooie jaren – een champagne van enkel deze wijngaarden. Ik gebruik het woord niet zo vaak, maar in dit geval is het toepasselijk: Deze champagne is ongeëvenaard. De prijs helaas ook.

Fun fact #1: Bollinger heeft een voorraad van maar liefst 700.000 magnums aan reservewijnen in hun kelders.

Fun fact #2: De dame die ons rondleidde bij Bollinger vertelde dat je zonder kleerscheuren in een pers kunt gaan liggen. Zo zacht wordt er geperst in de Champagne!

#6 Henri Giraud Champagne

Denk je dat je eindelijk een beetje snapt hoe champagne min of meer wordt gemaakt, klop je bij Henri Giraud (Ay) aan en kun je weer opnieuw beginnen. Waar menig champagnehuis vol staat met RVS tanks, tel je er bij Henri Giraud welgeteld nul. Waar je over het algemeen hoort dat RVS tanks de puurheid van de wijn garanderen, leer je bij Henri Giraud dat het de wijn vooral moe maakt. Dat heeft hem doen besluiten zijn tanks te vervangen voor terracotta. De basiswijnen rijpen in terracotta, keramiek en/of eikenhout. Het hout wordt gehaald in het Argonne-bos, zeventig kilometer ten zuiden van Épernay, waar men vroeger altijd het hout haalde voor de vaten. Henri Giraud heeft die traditie een nieuw leven ingeblazen.

Fun fact #1: Henri Giraud gebruikt eiken uit het Argonne-bos, maar plant ook nieuwe bomen. Drie soorten bossen zorgen voor drie soorten eikenhouten vaten. Van rokerig tot fruitig.

Fun fact #2: De wijnmaker is aanwezig bij de coupeur (de maker van de vaten). De toasting is belangrijk en moet licht zijn. De wijnmaker stopt de toasting door te ruiken.

#7 Roger Manceaux Champagne

We sluiten het reisje af bij Roger Manceaux Champagne (Rilly-la-Montagne). Een familiebedrijf, maar dan ook echt. De twee (schoon)zoons van de huidige directeur staan ons op te wachten. Even later komt ook oma (‘the big boss’) nog even gluren of alles goed gaat. Ze bezitten 12 hectare Premier Cru en Grand Cru wijngaarden en maken hun eigen Champagne.

Roger Manceaux schudt ons wakker met de huidige prijs voor één kilo Premier Cru druiven: € 6,50. Gemiddeld heb je 1,5 kilo druiven nodig voor één fles, dus ja, Champagne is duur. Het is voor kleine boertjes aantrekkelijk om hun druiven te verkopen aan de grote namen. Er wordt veel geld voor betaald. Maar wat als die grote namen eenmaal 40% of meer in handen hebben? Dan kan het heel anders lopen. De Rosé en de Blancs des Noirs vond ik een feestje en liggen nu in mijn koelkast.

Fun fact #1: Roger Manceaux is een kleine speler te noemen in de Champagne. Klein is ook relatief, want ze produceren nog steeds 90.000 flessen per jaar.

Fun fact #2: Roger Manceaux is dus een Récoltant Manipulant, ook wel Grower Champagne, genoemd (net als Heucq – ons eerste bezoek). Alle anderen zijn zogenaamde Négociant Manipulants, huizen die naast druiven van hun eigen wijngaarden ook druiven inkopen bij gecontracteerde boeren.

Meer weten?

Dan raad ik je aan om ook zo’n reisje te maken. De Wijnstudio organiseert regelmatig wijnreizen. Door mee te gaan met een georganiseerde reis als deze kom je (binnen) op plekken waar je anders nooit zou komen. De champagnereis is deels samengesteld door Romana Echensperger, Master of Wine. Houd de website van de Wijnstudio in de gaten voor meer reisjes.

Bronnen:

• Champagnereis met de Wijnstudio (1-3-2018 – 3-3-2018)
• Gert Crum – Champagne

Bubbels Champagne Frankrijk