Er zit nog niets in je winkelwagen. Wil je wat leuks zien?
Go shopping
De rubriek #wijnvraagbaak geeft antwoord op je brandende wijnvragen. Heb je een vraag? Laat het me weten via mail of instagram. Dit keer gaat het over grand cru.
Gisteren stond ik voor een groep cursisten te vertellen over Bordeaux. Als dat rauw op je dak komt, kan ik me voorstellen dat je gek wordt. In dit geval hadden we net de regeltjes van Bourgogne behandeld en eh hallo: komt er nu nóg meer bij? Ja, mensen. Elke regio heeft z’n eigen regeltjes én classificaties. Niemand heeft ooit gezegd dat de wijnwereld makkelijk is. Wel leuk. Eigenlijk het omgekeerde van De Belastingdienst.
Vandaar dit basale artikel over de verschillende betekenissen van Grand Cru in Frankrijk.
Le Montrachet, Grand Cru
Bourgogne kent een enorm uitgebreide wijnwetgeving, waarbij de wijngaarden gelabeld als Grand Cru aan de top van de piramide staan. Er zijn er in totaal 33 (eigenlijk 32, want Charlemagne wordt niet meer gebruikt). Daaronder valt de Premier Cru. Hiervan zijn er 635, dus succes met leren.
De Grand Cru wijngaarden mogen naast hun wijngaardnaam, bijvoorbeeld Le Montrachet, de term Grand Cru voeren op het etiket. Waarom is de ene wijngaard een Grand Cru en de andere niet? Dat heeft alles te maken met het terroir. Soms bestaat een Grand Cru uit meerdere wijngaarden, bijvoorbeeld Corton Grand Cru. Wil je je maximaal verdiepen in Bourgogne, dan is het boek Inside Burgundy iets voor jou.
In Chablis weten ze het ook leuk te brengen.
We leggen het je uit in de podcast over Chablis >
Altenberg, Grand Cru
Ook in Alsace wordt er gewerkt met de term Grand Cru en is het net als in Bourgogne bestemd voor de beste wijngaarden van de streek. Er zijn 51 wijngaarden die AOC Grand Cru Alsace op het etiket mogen vermelden plus de naam van de wijngaard. Er zijn (nog) geen premiers crus in Elzas.
Er wordt soms een beetje sceptisch gedaan over Alsace Grands Crus, omdat ze groot zijn en daarmee niet echt een weerspiegeling zijn van het (of één type) terroir. Bovendien kent Alsace superveel verschillende terroirs, zelfs meer dan Bourgogne en dat komt niet tot uiting in de AOC-wetgeving. Het is niet bijzonder nauwkeurig. Maar ja, een grand cru blijft een grand cru en de flessen worden steeds populairder. Meer weten? Check het artikel over Trimbach >
In Bourgogne heeft een grand cru een eigen AOC dus bijvoorbeeld Appellation Montrachet Controlée. Dit geldt voor de Cote d’Or, maar niet voor Chablis (dat zou te makkelijk zijn). Chablis werkt hetzelfde als de Alsace, namelijk één AOC voor Grands Crus, dus bijvoorbeeld AOC Chablis Grand Cru of AOC Alsace Grand Cru plus de toevoeging van de wijngaardnaam. Capice?
Grand Cru Classé
1855 Classification de Grands Crus Classés de Médoc
De meest epische classificatie van de wereld is die van Médoc. Dit is een classificatie van wijnhuizen en niet van wijngaarden, zoals hierboven beschreven. De classificatie dateert uit 1855 en werd in dat jaar gepresenteerd op de Exposition Universelle de Paris op verzoek van Napoleon III.
De wijnhuizen werden ingedeeld op basis van hun handelsprijzen. De wijnhuizen met de duurste wijnen kwamen in de eerste klasse: Premiers (1e) Grands Crus Classés. In totaal zijn er 61 chateaux ingedeeld in vijf klassen:
- Premiers (1e klasse) Grands Crus Classés – 5 chateaux
- Deuxièmes (2e klasse) Grands Crus Classés – 14 chateaux
- Troisièmes (3e klasse) Grands Crus Classés – 14 chateaux
- Quatrièmes (4e klasse) Grands Crus Classés – 10 chateaux
- Cinquièmes (5e klasse) Grands Crus Classés – 18 chateaux
De classificatie is sinds 1855 slechts twee keer gewijzigd. De eerste keer was de toevoeging van Chateau Cantemerle om de simpele reden dat deze per ongeluk was vergeten. Oeps. De tweede wijziging was Chateau Mouton-Rothschild, die werd gepromoveerd van de tweede naar de eerste klasse. Dat vond plaats in 1973 na een behoorlijke lobby.
Grand Cru Classé van Bordeaux
Een illustratie van de belangrijkste châteaux van de Médoc. Je weet wat we zeggen: keep your friends close, but your grand crus closer.
1855 Classification de Grands Crus Classés de Sauternes et Barsac
Op hetzelfde moment dat de Médoc classificatie in het leven werd geroepen, kwam ook die van Sauternes en Barsac tot stand voor zoete wijnen. Deze classificatie telt twee klassen: 11 chateaux in Premiers Grands Crus Classés en 14 chateaux in Deuxièmes Grands Crus Classés.
Dat bleek niet afdoende, want Chateau d’Yquem torende qua kwaliteit boven de rest uit en is daarom als enige geclassificeerd als Premier Cru Superieur. Lekker makkelijk!
Classification de Grands Crus Classés de Saint-Emilion
“De linkeroever zit gebakken“, moeten ze gedacht hebben aan de rechteroever. “Dat kunnen wij ook.” Dus volgde 100 jaar later de officiële classificatie van Grands Crus Classés in Saint-Emilion. Het zou te makkelijk zijn om dit in hetzelfde stramien te gieten als die van Médoc. Nee, de classificatie van Saint Emilion telt twee klassen: Premiers Grands Crus Classés en de (‘gewone’) Grands Crus Classés.
Super verwarrend want in Bourgogne staat een Grand Cru wijngaard theoretisch boven de Premier Cru, maar hier gaat het niet om wijngaarden en moet je je bovendien even specialiseren in de Franse taal. Het gaat om de Premiers Grands Crus, oftewel eersteklas. Top of the bill.
Volg je het nog? Oké, want dan gaan we nog een stapje verder. Die eerste klasse, Premiers Grands Crus Classés, krijgt nog een onderverdeling in Premiers Grands Crus Classés A en Premiers Grands Crus Classés B. Serieus? Jep. Vier chateaux vallen in A en 14 vallen in B. Dan vallen er nog 64 in de Grand Cru Classé categorie, waarvan de kwaliteit onderling behoorlijk wisselt.
Elke tien jaar wordt de classificatie herzien, maar dat valt niet bij iedereen in goede aarde.
Saint Emilion Grand Cru
Hier begin ik het idee te krijgen dat Frankrijk het bewust moeilijker maakt for the sake of entertaining. Saint Emilion heeft een eigen classificatie met Grands Crus Classés, waar we allemaal best wel blij mee zijn, want herziening om de tien jaar. Dan weet je tenminste echt wat je koopt. Fijn. Maar daarnaast hebben ze ook een AOC, een herkomstbenaming – geen grap: AOC Saint Emilion Grand Cru. Dit is niet bedoeld voor de geclassificeerde chateaux, nee, iedereen kan dit op de fles zetten, mits ze voldoen aan de voorwaarden, die net iets strenger dan die van AOC Saint Emilion. Het gaat dus niet om het chateau, maar om (de authenticiteit van) de herkomst. Ze hadden dit beter AOC Saint Emilion Supérieur kunnen noemen, maar ja wie ben ik?
Avize Grand Cru
Ook wordt ook in Champagne gebruik gemaakt van de term grand cru. Hier slaat het niet op een chateau en zelfs niet op een wijngaard, nee, het slaat op een dorp. Er zijn in totaal 17 dorpen gelabeld als grand cru, waaronder Avize, Ambonnay en Bouzy (en 42 premier cru dorpen).
Deze classificatie stamt uit 1873 toen de Échelle des Crus werd opgericht en functioneerde als een maatstaf voor de druivenprijs vanaf 1911. Druiven uit een grand cru dorp leverden meer op dan druiven uit een premier cru dorp. Het systeem is afgeschaft in 2010, maar de grand cru en premier cru termen zijn nog steeds in gebruik. Het spreekt voor zich, maar een champagnehuis mag deze termen alleen gebruiken als de gebruikte druiven 100% uit een grand cru dan wel premier cru wijngaard komen.
Quarts de Chaume Grand Cru
Tot slot de beroemde Quarts de Chaume, die in 2014 (eigenlijk 2011) tot grand cru is gepromoveerd, de eerste van de Loire. Het is misschien wel de beroemdste wijngaard voor chenin blanc ter wereld.
Meer weten?
Dan kun je dit boek gaan uitpluizen. Hier staan alle classificaties en meer in. Je rots in de branding.