Ik dacht dat zelfs alle niet-wijnliefhebbers de naam Rioja wel herkennen. Totdat ik iemand bij Walsjérôt Rioja toch in alle ernst hoorde uitspreken als onvervalst Rotterdams rie-jo-jaa. Oké dan, misschien ben ik te optimistisch, maar toch: heel veel mensen zullen Rioja kennen van houtgerijpte rode wijn. Samen met een aantal wijnschrijvers uit andere Europese landen mocht ik op bezoek in deze prachtige Spaanse wijnstreek en bezochten we 9 grote wijnhuizen. In dit artikel vertel ik je of het imago van dikke houtgerijpte rode wijn nog terecht is of dat Rioja meer te bieden heeft.

Meer lezen over Rioja? Lars Baak schreef eerder over de diverse stijlen.

Meer dan dik rood

Het antwoord op die vraag is niet zo makkelijk te geven. Natuurlijk: er is meer te vinden dan alleen dik rood. Zo zijn er bijvoorbeeld ook heel toffe witte Rioja’s, vrijwel altijd gemaakt van viura. In een paar kleine gebiedjes in Rioja mag ook cava worden geproduceerd, hoewel Rioja natuurlijk een aardig eind westelijker is gelegen dan hét cava-gebied: de Penedès. Behoorlijk nieuw is dat nu ook buiten die strikte cava-gebiedjes mousserende wijn mag worden gemaakt onder de DOCa Rioja. Sinds 2017 bestaat sparkling Rioja. De regels daarvoor zijn streng. Strenger dan voor cava en strenger dan voor champagne. Vivanco was er als de kippen bij en produceerde direct vanaf 2017 een Rioja Extra Brut Reserva. Steengoede bubbels!

Genoeg leuke nieuwe ontwikkelingen dus? Mwah. Besef wel dat dit allemaal op redelijk kleine schaal is ten opzichte van wat er aan old school rood wordt geproduceerd. In totaal liggen in Rioja 1,3 miljoen vaten (telkens van 225 liter) in oneindige kelders en gangenstelsels. Ik overdrijf niet als ik zeg dat we er daar honderdduizenden van hebben gezien. Alleen al bij Campo Viejo, die je in Nederland bij Albert Heijn vindt, zag ik 70.000 vaten. En dat zegt veel: al die grote producenten, die enorme hoeveelheden wijn produceren en die wijn verkopen in supermarkten of via grote ketens, hebben elk een eigen stijl wijn. Een eigen profiel, waarvoor de consument gaat. Consumenten vallen terug op die stijl wijn, kopen ‘m keer op keer en zijn niet per sé op zoek naar verandering. De gemiddelde consument is niet op zoek naar verschillen tussen jaargangen, waar wij als wijnsnobs zo gevoelig voor zijn. Ze willen gewoon de wijn die ze eerder kochten en lekker vonden en nu weer opnieuw willen drinken.

Stijlverandering

Logisch eigenlijk, maar toch drong dat besef pas goed tot me door toen we La Rioja Alta bezochten. Eigenlijk werd ons namelijk bij elk wijnhuis wel verteld, dat ze korte metten hadden gemaakt met de dikke houtgerijpte rode Rioja’s. Dat zou niet meer modern zijn. Lang niet altijd bleek dat ook tijdens de proefsessies. Bij La Rioja Alta sprak ik een tijdje met de wijnmaker. Hij legde me die ‘huisstijl’ uit en vertelde ook hoe langzaam een experiment gaat. Als je er nu van overtuigd bent dat je je stijl van een Reserva wil veranderen, dan ben je zomaar 12 jaar verder voordat je het resultaat écht kunt beoordelen. De lange verplichte rijping op vat en op fles dragen daar natuurlijk aan bij, maar ook het feit dat veel Reserva’s bewaarwijnen zijn, zorgen ervoor dat experimenten eindeloos duren. Als je dan ook beseft dat veranderingen niet te hard mogen gaan omdat consumenten anders je stijl niet meer kunnen herkennen, kun je je voorstellen dat het heel lang duurt voordat een moderne stijl wijn, met wat minder dik houtgebruik bijvoorbeeld, op de markt komt.

Die stijlverandering is ongetwijfeld ingezet, dat is me wel gebleken. Er wordt steeds meer Frans eikenhout in plaats van Amerikaans hout ingezet. Dat zorgt voor minder nadrukkelijke vanille- en kokostonen. Dat zorgt er ook meteen voor dat het fruit in de wijn makkelijker naar voren komt. Die tendens is ingezet en zal in de komende jaren ongetwijfeld doorzetten.

Ontwikkelingen op grote schaal gaan dus langzaam. Gelukkig zijn er ook genoeg kleinere producenten die sneller kunnen veranderen en maken bijvoorbeeld ook de grote huizen steeds vaker wijnen van viñedos singulares: specifieke wijngaarden waarvan de wijn meer terroirgedreven is. Dat zijn uiteindelijk toch de wijnen die me zijn bijgebleven. En waarnaar ik op zoek ga voor leuke proeverijen, uiteraard! De Rioja is in beweging. Slowly but certainly.

Niet te missen in Rioja

Wat mag je eigenlijk niet missen als je in Rioja bent? Hier volgen nog een paar tips.

Ga naar de spoorzone, barrio estacion, in Haro. Daar vind je een heleboel grote huizen, waaronder het fameuze Lopez de Heredia, naast elkaar. Fotogeniek en geweldig om zonder veel moeite de wijnen van een paar wijnhuizen met elkaar te vergelijken.

Kijk je ogen uit in het museum van Vivanco. Dit is niet zomaar een museumpje met wat wijn-snuisterijen zoals veel wijnmakers ze hebben, maar een heel serieus museum met alle mogelijke (historische) informatie over wijnmaken, maar ook met kunst waarin wijn een rol speelt. Hier ga ik nog eens terug. Beoordeeld als beste wijnmuseum in 2023. En natuurlijk moet je even afsluiten met een lekkere tasting met de wijnen van Vivanco. Ik vond de wijn van maturana tinta geweldig: weer eens wat anders dan tempranillo.

Ga langs bij Marqués de Riscal. Toegegeven, de instapwijnen zijn ook wel echt instap, maar je kijkt je ogen uit bij het hotel van dezelfde ontwerper als het Guggenheim. Op de achtergrond zie je het Cantabria-gebergte. Prachtig!

rioja Spanje wijnregio