Madeira is een Portugees eiland in de Atlantische Oceaan, zo’n 700 kilometer uit de kust van Marokko. Maar madeira is ook een geweldige portachtige versterkte wijn van wereldfaam. In januari was Walsjérôt vanwege de coronamaatregelen gesloten. Mooi moment voor mij om dat eiland én de wijn te gaan ontdekken! 

Overleden wijn

Hoe krijg je wijn kapot? Zuurstof en warmte. Te lang een fles open laten staan? En misschien ook nog eens naast de verwarming? No way dat die wijn nog lekker is. Behalve madeira! Halverwege de 18^e eeuw versterkten de Portugezen hun wijnen van Madeira om ze langer te kunnen bewaren voor tijdens de verre scheepsreizen. Die vaten wijn op zo’n schip hadden veel te verduren: het werd bloedheet in dat ruim en echt luchtdicht waren de 18^e eeuwse houten vaten natuurlijk ook niet. Toen niet alle wijn tijdens de scheepsreis op ging en er weer wat vaten mee terug kwamen, ontdekten de Portugezen dat de wijn er zeker niet slechter op was geworden. Er waren liefhebbers te vinden voor die wijn en toen bleek dat er geld mee te verdienen was, nam men zelfs extra vaten mee op reis om ze geoxideerd en verhit mee terug te nemen. Madeirawijn was geboren!

Een bezoekje aan Blandy’s 

Wijnhandel Peeters, met eigenaar Moritz Peeters als dé madeirakenner van Nederland, regelde dat ik producent Blandy’s mocht bezoeken. Erg leuk om wat te leren over de rijke geschiedenis van het eiland en van de wijn én natuurlijk ook om te horen hoe madeira op dit moment wordt gemaakt. Je kunt je voorstellen dat de vaten tegenwoordig niet meer met de boot worden rondgevaren. Er zijn nu twee productiemethoden. De estufagem-methode wordt gebruikt voor de goedkopere madeira’s. De wijn wordt dan door verwarmingselementen gedurende 3 tot 5 maanden verhit tot zo’n 50 graden Celsius. De betere madeira’s krijgen een behandeling volgens de canteiro-methode: daar liggen de vaten madeira in een verwarmde ruimte (bijvoorbeeld een loods met een glazen dak) waar ze zes maanden tot zelfs tientallen jaren mogen rijpen. 

Urenlang ruiken

Dan de grote vraag: hoe smaakt dat nou eigenlijk? Als je madeira helemaal niet kent, zou ik het vergelijken met tawny port, maar dan met duidelijk hogere zuren. En dat is een voordeel, want dat maakt madeira naar mijn smaak aantrekkelijker dan port. Het wordt wat minder snel log. 

Bij Blandy’s proefde ik de tien jaar oude varianten van de vier grote madeiradruiven: sercial (voor de droogste stijl madeira), verdelho (iets minder droog), bual (de op één na zoetste) en de malmsey (de zoetste stijl, ook wel: malvasia). Daarnaast proefde ik een colheita uit 2004. Ook die term ken je wellicht van de port: wijn uit één oogstjaar met minimaal vijf jaar houtrijping. Bij alle stijlen komt er heel veel in je neus voorbij: gedroogd fruit, sinaasappelschil, vijgen, pruimen, toffee, vanille. Je kunt er uren aan blijven ruiken. 

Later deed ik ook nog een tasting bij producent H.M. Borges om beter te snappen wat nu precies het effect van elke druif is en wat nu juist de stijl van de afzonderlijke producent. Ik ging daar voor de vier afzonderlijke druiven in madeira van 15 jaar oud én voor de vier goedkope varianten: de vier stijlen die allemaal zijn gemaakt van de druif tinta negra mole, volgens de estufagem-methode en pas drie jaar oud zijn. Om met die laatste te beginnen: niet de moeite waard. Die goedkope varianten mag je echt links laten liggen. Ze bleven ver achter in complexiteit en hadden een wat onaangenaam oxidatief toontje. Plemp die dus maar gewoon in een lekker madeirasausje bij een mooi stuk vlees en drink de wat oudere stijlen. Echt veel interessanter. De geuren van de H.M. Borges madeira’s verschilden op nuances van die van Blandy’s. Zo vond ik de wijnen van Borges iets meer naar Hansaplast pleister ruiken. Niet onaangenaam!

Tips

Ga je naar madeira? Dan is Blandy’s natuurlijk sowieso leuk om te bezoeken. Boek een toertje en een tasting en dan heb je de basis van je madeirakennis op orde. Ik heb nog een paar tips voor liefhebbers van wijn en lekker eten!

Wijnhuis Barbusano

Het is heerlijk om rond te rijden over Madeira. Het landschap is prachtig groen en regelmatig ook echt spectaculair. Ik reed langs de kust van hoofdstad Funchal naar het plaatsje São Vicente om wijnhuis Barbusano te bezoeken. Ik liep wat door de wijngaarden in de harde wind en gleed daar twee keer uit: echt ontzettend steil. Vervolgens proefde ik zes wijnen. En wat waren die zuur. Ik realiseerde me dat mijn beeld van Madeira als warm eiland met waarschijnlijk ook dikke, zwoele wijnen absoluut niet klopt. Veel wijngaarden liggen aan zee en op hoogte. Dat zorgt voor behoorlijk wat verkoeling en voor druiven met fikse zuren. Dat merk je in de madeira en dan is het aangenaam als contrast van het zoet. Maar je merkt het ook in de tafelwijnen. En dan wordt het minder aangenaam. Ik proefde later ook nog wijnen van wijnhuis Atlantis en ook die vond ik niet echt lekker door de te hoge zuren. Wel leuk om te bezoeken!

Vis met banaan en vleesspiezen aan lauriertakken

Hét visgericht van Madeira is zwarte degenvis (espada in het Portugees) met banaan. Een ontzettend lelijke vis met enorme ogen in een combinatie die op het eerste gezicht niet zo voor de hand ligt: met banaan en/of passievrucht. Afijn, het viel mee. Best lekker, hoewel het ook geen enorm hoogtepunt was. Hét vleesgerecht van Madeira is espetada. Men neme een takje van de laurierboom (ruim voorhanden op Madeira) en daaraan rijg je stukjes mooi rundvlees afgewisseld met laurierbladeren. Die gaat op het open vuur en wordt hangend geserveerd. De beste van het eiland vind je in restaurant Santo António in Câmara de Lobos. Voor ongeveer 20 euro rijdt een taxi vanuit Funchal je erheen. Zeer de moeite waard. Ik at ‘m met een heerlijke Trincadeira 2016 van Cortes de Cima uit Alentejo. Aanrader!

Twee leuke wijnbars

Tot slot van dit blog nog twee tips voor leuke wijnbars. Beiden in hoofdstad Funchal. Habemus Vinium vond ik de leukste. Best wel wat wijnen per glas, zonder uitzondering Portugees en met een leuke, jonge eigenaar die aanvankelijk wat gereserveerd was, maar loskwam als je hem een beetje de ruimte gaf. Dat deden wij en zo raakten we aan de praat over zijn favoriete wijn. Quinta do Perdigão was dat. We spraken met hem af dat hij morgen de bar wat eerder voor ons opendeed en dat we die fles dan graag met hem wilden drinken. Zo gezegd, zo gedaan en de volgende dag dronken we twee prachtige wijnen (een Reserva uit 2006 en een Alfracheiro uit 2013). Erg lekker en erg leuk om met hem door te praten over het leven op Madeira!

Een andere leuke wijnbar is Terroir. Die bar wordt gerund door een wat oudere man die niet heel best Engels spreekt. Daardoor was het iets moeilijker om onze wensen te uiten en niet alles van de kaart was voorradig. Niettemin hebben we er lekkere wijnen gedronken, is er veel te proeven en kwam er een plank met echt geweldige Portugese kazen en charcuterie. Ga daarvoor!

Madeira proeven?

Bij Walsjérôt hebben we nu een heel leuke madeira van Blandy’s op de tap: de Cossart & Gordon Bual 5 years old. Kom die gerust eens proeven: het is de perfecte kennismaking met madeira!

De CO2-uitstoot van onze reizen wordt gecompenseerd.

madeira portugal