Olé! Voor Le Club bracht ik onlangs een bezoek aan Spanje. Terwijl velen bij Spaanse wijnen direct denken aan iconische regio’s zoals Rioja, Galicië en Andalusië, valt er nog veel meer te ontdekken. Spanje beslaat met ongeveer 1 miljoen hectare wijngaard het grootste wijnoppervlak ter wereld en is qua productie goed voor een derde plaats, mede door de lagere opbrengsten per hectare vergeleken met Frankrijk en Italië.

In Spanje vind je maar liefst 102 officiële DO’s (Denominación de Origen) en 42 VdlT’s (Vino de la Tierra). Het land zet volop in om ook de minder bekende gebieden hun plek in de schijnwerpers te geven. In deze blog vertel ik je alles over de regio DO Somontano en de wijnen die daar vandaan komen. Meer weten over Navarra, de naburige wijnregio, lees je hier.

Aan de voet van de Pyreneeën

We blijven aan de voet van de Pyreneeën, maar verplaatsen ons meer richting het oosten. Hier vinden we DO Somontano. Een wijnregio met de DO status sinds 40 jaar die slechts 27 wijnhuizen telt. Hier heerst een groot temperatuurverschil tussen de winters en de zomers. De warme zomers vormen de ideale omstandigheden om de druiven goed te laten rijpen, waarbij de hoogte (350 – 650 meter) helpt om frisheid in de wijnen te bewaren. Er zijn 15 druivenrassen toegestaan binnen de DO met een hoofdrol voor cabernet sauvignon, merlot en moristel voor rood en voor chardonnay en – jawel – gewürztraminer voor wit.

Moristel is een inheems druivenras en zeer kenmerkend voor de wijnen binnen de DO. Je pikt ‘m er overal tussenuit met zijn intens fruitige en spicy karakter. De meeste wijnmakers gebruiken moristel in hun blends, al zijn er een aantal die het aandurven er een monocépage van te maken.

Vergeleken met de wijnen in Navarra vond ik de stijl hier opvallend lichter en misschien toch wel wat minder klassiek en meer funky (yes!). We gingen net als in Navarra op bezoek bij het hoofdkantoor van de DO, in de hoofdstad van Somontano: Barbastro. Daar stonden zowel voor wit, rosé als rood een aantal tientallen flessen op ons te wachten om geproefd te worden. Stuk voor stuk referentiewijnen uit de regio. Hier mag ik met recht spreken van twee ‘coups de coeur’, namelijk voor ‘Pasotismo’ en ‘El grillo y la luna’. 

Pasotismo

Die eerste is een samenwerking van de wijnmakers van Batan de Salas en Paso-Primero. Als je online informatie opzoekt over deze samenwerking vind je op de website van Paso-Primero de legendarische quote “I was going to write an introduction discussing our winemaking philosophy but I think it’s best if I let the wines talk for themselves.”.

En daar heeft de wijnmaker een punt want dat is exact wat er gebeurde: drie wijnen, stuk voor stuk kunstwerken. Puur, elegant en krachtig elk op z’n eigen manier. Op ieder etiket staat precies geïllustreerd hoe de wijn tot stand is gekomen en welke vinificatietechnieken zijn toegepast, hallelujah! 

El grillo y la luna

El grillo y la luna (de krekel en de maan) is het tweede wijnhuis waar ik als een blok voor viel. De avond ervoor hadden we tijdens het diner al kennisgemaakt met de ‘Hop Hop’ (grenache / syrah) en tijdens de tasting bij DO Somontano kregen we de kans ook een groot deel van hun andere wijnen te proeven. Toegegeven, ik werd erg getrokken door de minimalistisch beschilderde flessen maar de inhoud ervan maakte me nog blijer. 

En ook nog: Enate

Last but not least, wie Somontano zegt, zegt natuurlijk: Enate! Een van de grootste referenties als het gaat om hoge kwaliteit wijnen uit de DO. De totale aanplant is 450 hectare aan wijngaarden met tempranillo, cabernet sauvignon, merlot en syrah voor rood en chardonnay en gewürztraminer voor wit.

Sinds 2017 wordt er ook wijn gemaakt onder het label Laus, het kleine broertje van Enate. Ook binnen deze bodega vormt kunst een rode draad. Zo is elk etiket een samenwerking met een kunstenaar en is voorzien van een brailleschrift. 

De referentiewijn van Enate is zonder twijfel ‘234 Chardonnay’. En eerlijk is eerlijk, daar zou iedereen altijd een paar flessen van in huis moeten hebben. Het is een hele pure stijl chardonnay, waarvoor de druiven ’s nachts geoogst worden om optimale frisheid te behouden. Er komt geen hout aan te pas, maar door een aantal uren schilcontact voor persing, heeft deze wijn een fors karakter en een bewonderenswaardige complexiteit. 

Een aantal wijnen van Enate draagt een dubbele naam, zo vind je er bijvoorbeeld ‘merlot-merlot’, ‘cabernet-cabernet’ en een ‘syrah-shiraz’. Dat komt doordat deze rassen oorspronkelijk geblend werden voor bijvoorbeeld de crianza en de reserva. Sinds een aantal jaren besluit wijnmaker Jésus Artajona ook aparte cuvées van deze druiven te maken om zo de expressie van elk druivenras en elk terroir meer te benadrukken.

Om geen twijfel te laten bestaan over welk deel van de druiven bestemd is voor de blend en welk deel voor de monocepage cuvée, bedacht hij de werknaam ‘merlot-merlot’. Het kan maar duidelijk zijn. En bij een werknaam bleef het niet, alle monocepage cuvées dragen nu deze dubbele naam, waarbij ‘syrah-shiraz’ de enige vreemde eend in de bijt is omdat deze uit een deel Franse en een deel Australische clonen bestaat. 

Als klapper op de vuurpijl sloten we het bezoek bij Enate af met Enate 1 (2016) en Enate Uno Blanco (2013). De filosofie achter Enate 1 is om een hoogwaardige cuvée te maken van rode druiven. Hiervoor worden alleen de druiven van de beste percelen gebruikt, waardoor de blend elk jaar anders is. Een complexe, aromatische en geconcentreerde wijn met een groot bewaarpotentieel is het resultaat van heel secuur en aandachtig werken. Voor Enate Uno Blanco wordt enkel de chardonnay druif van één perceel gebruikt dat in 1982 is aangeplant. De diepgouden kleur onthult alles; honing, nougat, amandelen. Chardonnay als deze kom je niet vaak tegen, een grote feest in het glas. Je moet er diep voor in de buidel tasten, maar dan heb je ook wat!

Het bezoek was onderdeel van de EU-campagne “A Shared Passion”.

somontano Spanje