Nederlandse wijn? Toegegeven, ik was lange tijd net zo sceptisch als de rest van Nederland. Maar daar kwam verandering in toen ik voor het eerst de wijnen van De Kleine Schorre, wijngaard in Zeeland, proefde. Dat is er één, maar tegenwoordig telt Nederland maar liefst 170 (commerciële) wijngaarden.

Het schijnt niet eens iets van nu te zijn, die wijngaarden. Er wordt beweerd dat de Romeinen al begonnen waren, maar zeker weten doen we dat niet. Wat we wel zeker weten, is dat er wijnbouw was in Limburg in de Middeleeuwen. Dat is op den duur gestopt, waarschijnlijk omdat er goedkopere wijn uit het buitenland kon worden gehaald, en hey – er was natuurlijk ook bier.

Wijn in Nederland, de cijfers

In 1970 opende de Apostelhoeve haar deuren als eerste wijnhuis van Nederland. Inmiddels is ons land rijk aan ongeveer 240 hectare wijngaard, waarvan de grootste concentratie in Limburg en Gelderland ligt. Daarmee is het ongeveer net zo groot als de AC Côte Rôtie, een mooie appellation in Noord-Rhône, maar 10 keer kleiner dan Schiphol Airport.

Al deze boeren bij elkaar produceren 1,1 miljoen flessen wijn. Een flinter, gezien de hoeveelheid wijn die wij Nederlanders jaarlijks consumeren: 500 miljoen flessen.

Klassiek of nieuw?

Oké, je hebt een stuk land en wat dan? Een van de belangrijkste vragen voor de wijnboer, die meestal in vorig leven aardappel- of spruitjesboer was, is dan: welke druivenrassen ga ik planten? Kiest hij voor klassieke rassen, zoals je die ook in Duitsland en het noorden van Frankrijk ziet, of gaat hij voor kruisingen?

In de wijnwereld wordt er soms met argusogen gereageerd op kruisingen (inclusief hybride rassen, maar ik heb geleerd dat dat woord alleen voor auto’s geschikt is en niet voor planten). Om toch even in het wijnjargon te duiken, betekent een kruising dat er een nieuw druivenras is gemaakt van twee druivenrassen afkomstig van de Vitis Vinifera. Een hybride ras is een kruising tussen een druivenras van de Vitis Vinifera met een druivenras van de niet-Vitis Vinifera, bijvoorbeeld met een Amerikaanse wijnstok.

Het doel van zo’n kruising, al dan niet hybride, is om een nieuw druivenras te creëren dat beter bij het gebied past. In het noorden van Nederland wordt vaker voor zulke rassen gekozen. Hier kom je vaker druivenrassen als johanniter en solaris tegen. Dat komt omdat deze beter bestand zijn tegen het gure weer.

Hoewel guur? Dat is het allang niet meer, zeker niet in het zuiden van Nederland. Dat is dan ook de reden dat je hier meer klassieke druivenrassen vindt. De aarde warmt ook, Nederland incluis en dus wordt wijnbouw mogelijk. Bovendien ligt Limburg op een steenworp afstand van Duitse en noord-Franse wijngebieden en heeft op sommige plekken zelfs een identiek terroir, bijvoorbeeld de krijt en lössgronden van De Wijngaardsberg – vergelijkbaar met de Duitse Ahr en delen van de Bourgogne. Niet gek dus dat ze, net als hun buren, hier ook pinot noir hebben aangeplant.

Je bent zelf hybride.
Hybride druivenrassen. Een onderwerp dat veel stof doet opwaaien in wijnland. Alsof er geen wijn gemaakt van kan worden. Toch is dat ook een beetje vreemd, want er is bijna geen pure Vitis Vinifera wijnstok meer te vinden in Europa, omdat er ooit een ernstige epidemie alle Vitis Vinifera verwoestte. Als maatregel en enige remedie zijn toen alle Vitis Vinifera geënt op Amerikaanse onderstokken. In die zin zijn ze allemaal een beetje hybride natuurlijk.

Kruisingen, iets van deze tijd?

Welnee, net als wij een product zijn van een vermenigvuldiging (wauw) zijn druiven dat ook. Veel druivenrassen zijn natuurlijk ontstaan en bestaan al honderden jaren. Ook zijn er druivenrassen gecreëerd door mensen.

Zo ontstond bijna honderd jaar geleden pinotage. De uitvinder, Abraham Perold, wilde een druif maken die net zo lekker smaakte als pinot noir en net zo goed groeide als cinsault. Handig ook, want cinsault is iets beter bestand tegen de Zuid-Afrikaanse hitte dan pinot noir. De beste man slaagde erin, of althans: er kwam inderdaad een nieuw druivenras, maar de smaak was een stuk voller dan de gemiddelde pinot noir. Dat bleek een ideale match bij de Zuid-Afrikaanse braai.

Ook in Duitsland is er een kruising die we inmiddels hebben omarmd: müller-thurgau van riesling and madeleine royale. En ook scheurebe, niet heel bekend, maar wel een toppertje van silvaner en riesling. In Engeland wordt er veel ‘bacchus’ gebruikt, een aromatisch druivenras van scheurebe en müller-thurgau. Is toch prachtig? Zo breidt de druivenfamilie steeds verder uit.

Wijngaard St Martinus

Stan Beurskens, oenoloog, docent aan de vinologenopleiding én eigenaar van wijngaard St Martinus experimenteert er lustig op los met verschillende druivenrassen. In een artikel uit Trouw van mei 2017 lees ik: ‘Wij waren de eersten die buiten het Weinbauinstitut een nieuw ras, de souvignier gris, aanplantten. Het is gebruikelijk om een ras vijf tot acht jaar te testen, maar hierbij had ik na twee jaar al het gevoel dat ik het maar moest proberen. Het ras paste bij me, de smaak stond me aan en de resistentie tegen echte meeldauw en valse meeldauw, de meestvoorkomende ziektes onder druiven, was goed. We hoefden heel weinig te spuiten. Het was een gok, maar het heeft prima uitgepakt. Ik houd van experimenteren: nieuwe gisten testen of een andere techniek inzetten waardoor we nog minder hoeven te spuiten.’

Wat kun je hier nu tegen in brengen? Een ras dat bij Nederland past, waarbij je geen of in ieder geval minder chemische bestrijdingsmiddelen hoeft te gebruiken – dat is toch mooi! Mits de smaak goed is natuurlijk – maar daarmee is niets mis. Medailles na medailles vliegen Stan om de oren, al moet hij daar niets van weten. ”Als ik merk dat mensen alleen vanwege de medailles komen, verkoop ik ze ook niet.” Klare taal en vandaag de dag prijkt er geen enkele medaille meer op de flessen. Het gaat om de wijn, niet om de medailles. Hear hear.

Wat denk jij?

Met kruisingen is niets mis. Wie weet bestellen we over tien jaar wel een glas johanniter, of een cabernet cortis alsof het de normaalste zaak van de wereld is? Of misschien gaat het dan helemaal niet meer om de precieze druivenrassen, maar gaan we voor ‘The Dutch Blend’?

Hoe denk jij dat de wijnwereld er over 20 jaar uit ziet?

---

Wil je de wijngaarden van Nederland eens van dichtbij bekijken? Ga dan mee op BlendWeekend, een gezellig wijnweekend voor like-minded 30’ers en 40’ers. Het volgende weekend staat gepland op 9 november met twee overnachtingen bij Domein Holset. 

Bronnen:

• Vin de Limbourg – FD (door Hilary Akers)
• Introduction to Dutch Wines – Wijnkronieken

 

 

Nederland