Het is zaterdagavond en ik ben lekker aan het chillen bij m’n maatje Chantal in Alentejo, de streek ingeklemd tussen de Algarve in het zuiden en Lissabon in het noorden. Begin december en een buitentemperatuur van ongeveer twintig graden. Je kunt het slechter treffen 😉 Chantal vraagt of ik een wijnproeverij wil geven voor de dames uit de buurt. Portugese wijnen in de hoofdrol, uiteraard.

Als ik hier ben, drink ik ze aan de lopende band, maar thuis komt het niet vaak voor dat ik Portugese wijnen drink. Gek eigenlijk, want ze zijn écht heel goed en zeer schappelijk geprijsd. Kortom, het is de hoogste tijd om Portugal als wijnland wat meer in het zonnetje te zetten. Hieronder vertel ik je meer over de wijnen die we vandaag hebben geproefd.

In Portugal zijn het nog steeds de inheemse druivenrassen die de dienst uitmaken. Ik heb het grote druivenboek er even op nageslagen, zodat ik je daar meer over vertellen (en ik en passant leer voor Het Grote Examen).

Quinta de Soalheiro – Brut Rosé

Quinta de Soalheiro is één van mijn favoriete producenten van Vinho Verde. Ze maken verschillende versies, waaronder een terroir-gedreven vinho verde afkomstig van granieten bodems en de ‘Allo’, een blend van alvarinho en loureiro (vandaar de naam) met laag alcoholpercentage. Heerlijke zomerwijn. Daarnaast maken ze dus ook bubbels.

Voor de brut rosé gebruiken ze touriga nacional, alvarinho en pinot noir. De bubbel wordt gemaakt volgens de klassieke methode. Mooi fris, aardbeien, grapefruit, frambozen, sinaasappel en lichtjes brioche.

• Alvarinho is het belangrijkste druivenras van het noordwesten van Portugal en Spanje waar het te boek staat als albariño. Aroma’s zijn te categoriseren als fruitig en bloemig, de wijnen hebben doorgaans gemiddeld tot hoge zuren en gemiddelde body. Soms ook iets ziltigs in de smaak. De meeste wijn uit Vinho Verde DOC zijn blends, maar subregio Monção & Melgaço staat bekend om 100% alvarinho van hoge kwaliteit. Het druivenras heeft een voorkeur voor droge bodems.

Quinta de Soalheiro Alvarinho – Vinho Verde, 2018

We blijven nog even bij het huis en klappen een vinho verde uit Monção en Melgaço. Het gebied wordt gekenmerkt door warme dagen en koude nachten. Door de warme dagen wint de wijn aan tropische aroma’s, de koude nachten zorgen voor een kleine reset, waardoor de druiven hun zuren behouden.

• Alvarinho – zie eerste wijn

Zagalos Branco – Alentejo, 2017

De witte Zagalos is een blend van 50% alvarinho, 30% arinto, 10% gouveio en 10% verdelho. Alvarinho kennen we nu wel hè? In Alentejo kom je ‘m zelden tegen, maar dat is voor Herdade do Mouchão geen argument. Dan maar geen DOC-status, maar een Vinho Regional Alentejano, de streekappellatie vergelijkbaar met IGT in Frankrijk. Toegestaan of niet, de wijnmakers van Zagalos weten wel raad met de druivenrassen. Toffe wijn met een diepgele, bijna oranje-achtige kleur. Die is te danken aan de schilweking van acht uur. Na de gisting rijpt de wijn op Frans eikenhout en vindt gedurende zes weken.

• Alvarinho is het druivenras van de Vinho Verde – zie eerste wijn.
• Arinto komt in vele gedaantes voor, maar ik gok dat het hier gaat om arinto branco wat synoniem is voor loureiro. Net als alvarinho een druif die veel voorkomt in Vinho Verde DOC. Vroegrijpend druivenras met duidelijke aroma’s van laurier, bloemen, sinaasappel- en acaciabloesem, perzik en groene appel.
• Gouveio is mij een raadsel, want het kan gouveio real zijn of de lokale synoniem voor godello.
• Verdelho ken ik alleen van Madeira, maar blijkt dus ook sporadisch in de Alentejo gecultiveerd te worden. Wie wist dat verdelho vaak wordt verward met chenin blanc (bron: Wine Grapes)? Grappig. Niet gek, want de druif heeft net als chenin flinke zuren. Hij weet ze ook te behouden in de hete Alentejo.

Zagalos Tinto – Alentejo, 2015

Het is inmiddels een traditie geworden. Elke keer als ik hier ben, drink ik Zagalos. Het is een blend van 50% trincadeira, 30% aragonez, 10% alicante bouschet and 10% cabernet sauvignon. De gisting vindt plaats in RVS tanks met een lange schilweking. Daarna rijpt de wijn twaalf maanden in 300-liter Franse en Portugese eikenhouten vaten.

• Trincadeira is een belangrijke druif voor Alentejo en Douro. Het is een druif die vatbaar is voor rot, vooral zure rot. Het is lastig te telen, maar kan wijnen van hoge kwaliteit voortbrengen met een goede structuur en geconcentreerde aroma’s van donker fruit en specerijen als kruidnagel en kaneel.
• Aragonez is synoniem voor tempranillo in Alentejo. Vruchtbaar en gevoelig voor meeldauw en eutypa dieback, maar doorgaans resistent tegen grijze rot. Hoge productie gaat ten koste van fruitintensiteit en de zuren.
• Alicante bouschet is een druivenras met gekleurd vruchtvlees wat de wijn z’n diepe kleur geeft. Ik vergeet nooit meer dat Frank Smulders, onze docent voor Spanje / Portugal les van WSETDiploma, de druif de grond in boorde. Hij was geen fan. Herdade do Mouchão uit Alentejo wel en gebruikt de druif samen met trincadeira in hun topcuvée.
• Cabernet sauvignon, die kennen we wel toch?

Antonio Madeira Velhas Vignas, 2016

Antonio Madeira kiest niet de makkelijkste weg. Hij struint de Dão af op zoek naar percelen met oude wijnstokken. Deze Vinhas Velhas is een field blend van verschillende druiven én verschillende percelen. Een field blend betekent dat de druiven door elkaar heen zijn geplant, iets wat vroeger gebruikelijk was maar na phylloxera eigenlijk niet meer. Toen alles opnieuw aangeplant moest worden, was het net zo makkelijk om de stokken in rijen op te stellen in plaats van kriskras door elkaar. Voor de wijn wordt jaen, tinta amarela en baga gebruikt.

• Jaen is dezelfde druif als mencía, die inmiddels wat bekendheid heeft gemaakt uit Bierzo (Spanje). In Spanje zijn de druiven doorgaans wat kleiner dan in Portugal. Jaen ontluikt vroeg en is vatbaar voor windschade, meeldauw en grijze rot. De beste versies komen uit Seia en Gouveia, de subregio’s van de Dão. Diepe kleur, lage zuren en aroma’s van frambozen en zwarte bessen. Fruitig en sappig, vooral als ze gemaakt zijn met maceration carbonique.
• Tinta amarela is hetzelfde als trincadeira, zie vorige wijn.
• Baga is de belangrijkste druif van Bairrada, maar kent z’n oorsprong in de Dão. Ook vatbaar voor rot. Telers kampen vaak met een dilemma: optimale rijpheid vs. hoge risico op rot in september door regen. Volgens Wine Grapes kan baga zowel hele goede als hele slechte wijnen maken. De goede wijnen hebben complexiteit (zwarte pruimen, olijven, tabak) en ongeveer 13% alcohol met hoge maar zachte tannines. De slechte wijnen zijn dun, groen en bitter, helemaal als de steeltjes mee worden vergist zoals vroeger gebruikelijk was.

Antonio Saramago, Moscatel de Setúbal 10 anos.

Eerlijk gezegd ben ik totaal niet thuis in Moscatel de Setúbal en had er ook niet echt een hoge pet van op. Inmiddels weet ik óók dat de wijnwereld vol uitzonderingen zit en dat er ongetwijfeld te gekke moscatels worden gemaakt. Moscatel de Setúbal is een versterkte wijn en wordt op dezelfde manier gemaakt als een Vin Doux Naturel en blijft daarna nog zo’n vijf tot zes maanden op de schilletjes rijpen. Het frisse karakter maakt plaats voor intense smaken zoals van rozijnen en gedroogde abrikoos. Voor onze neus staat een moscatel die tien jaar gerijpt is. Het is een feestje: gedroogde abrikoos, rozijnen, karamel, honing, speculaas, dadels. Hmmm….

portugal