We stappen het land van de hippie binnen: biodynamische wijn. Of stappen we eigenlijk gewoon de toekomst binnen? Of juist het verleden? Wie het weet, mag het zeggen. In deze blogpost vertel ik je meer over biodynamische wijnbouw.

Wat is biodynamische wijnbouw?

Biodynamische wijnbouw gaat er vanuit dat alles in het universum met elkaar in verbinding staat. Zelfs de maan, de sterren en planeten komen hierbij kijken. Hoe die in verbinding staan met de wijnstokken is waar het bij biodynamische wijnbouw omdraait. Aha. Klinkt een beetje zweverig – dat geef ik toe.

Maar echt nieuw is deze kijk niet. Het bestaat al sinds de jaren ’20 (dus 100 jaar) en is bedacht door Rudolph Steiner. Het gaat om een holistische benadering van onze planeet. De stand van de planeten, zon en de maan bepalen wanneer er welke interventies worden gedaan in de wijngaard.

Update 20/03/2018: Nico McGough haalt in de reacties onderaan deze pagina een belangrijk punt aan. Biodynamie laat de wijngaard de wijngaard, het zorgt voor zo min mogelijk verstoring van het terroir, waardoor de wijnen afkomstig van een biodynamische wijngaard écht een expressie zijn van de wijngaard. Interessant.

Winefolly denkt er hetzelfde over:

Biodynamic wine – Some call it “Hippie, dippy, wacky commune back to the Earth zeitgeist” while proponents claim that it permits the only true expression of terroir.  

Biodynamische kalender

Het meeste werk vindt plaats in de wijngaard. Het planten, snoeien en oogsten moet allemaal volgens de speciale biodynamische kalender gebeuren. Hierin zijn de dagen verdeeld in vier categorieën: wortel, fruit, bloem en blad. Elke dag valt samen met één van de vier klassieke elementen: aarde, vuur, lucht en water.

1. Fruit dagen -> vuur (warmte) -> beste tijd om te oogsten
2. Wortel dagen -> aarde -> beste tijd om te snoeien
3. Bloem dagen -> lucht -> laat de wijngaard met rust
4. Blad dagen -> water -> beste tijd om de wijngaard water te geven

Oké, dus de wijnboer moet zich aan de biodynamische kalender houden. Voor wijnhuizen met veel hectare wijngaard is dat niet te doen, omdat ze dan enorm veel personeel nodig hebben. Als de maan zegt dat het tijd wordt om te snoeien, dan moet er gesnoeid worden. Om die reden zijn er ook veel wijnhuizen die wat ik noem ‘medium-biodynamisch’ bezig zijn. Ze doen bijna alles volgens de biodynamische regels, maar hebben geen certificaat, omdat ze de controle willen houden, mocht er iets gebeuren. En omdat ze wellicht niet genoeg personeel hebben om alles precies volgens de biodynamische kalender uit te voeren.

Van chemische bestrijdingsmiddelen naar koehoorns

In de biodynamische wereld mogen er geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden om de wijngaard op te peppen. In plaats daarvan maakt de wijnboer zijn eigen speciale compost op basis van natuurlijke ingrediënten. Die compost kan onder andere bestaan uit koehoorns. Deze worden begraven en moeten samen met andere ingrediënten voor speciale – goede – bacteriën zorgen.

Pic or it didn’t happen?

Een biodynamische wijnboer mag nog steeds gebruik maken van ‘Bordeauxe pap’, een mix van koper, zwavel en kalk, om schimmels tegen te gaan. De toegestane hoeveelheid is lager dan voor niet-biodynamische wijngaarden. Dat komt omdat het gebruik van teveel koper giftig kan zijn voor een wijnstok. In deze geringe hoeveelheden is het “niet” schadelijk.

Beroemde biodynamische wijnen

Het is dus meer dan een manier van wijn maken, het is een levensstijl. Het klinkt wat zweverig, maar de meeste boeren – ook biodynamische – staan nog steeds met beide benen op de grond. Ze beginnen gewoon. Dat is echt wat ik het vaakst hoor van wijnboeren waar ik op bezoek ben geweest. Ze gaan experimenteren met biodynamische behandelingen en kijken waar het naar toe gaat. Vaak zien ze dat de bodem er van op knapt en gaan ze door. Biodynamische wijnbouw begint bij de bodem. Als die gezond is, voelt de wijnstok zich ook beter en leidt dat – waarschijnlijk – tot een betere expressie van het terroir in de wijn.

Er worden prachtige biodynamische wijnen gemaakt. Het beroemdste wijnhuis ter wereld, Domaine de la Romanée-Conti is biodynamisch, maar ook het Toscaanse wijnhuis Podere Forte en Chateau Palmer in Bordeaux. Zij werken zo, omdat ze erin geloven. Het is geen verkooptruc, het wordt niet eens genoemd op de fles. Echte fans weten het.

De vraag is wel hoe lang ze nog biodynamisch boeren in Bordeaux. Het gemiddelde rendement in Margaux lag rond de 37 hl/ha, maar Chateau Palmer haalde niet meer dan 11 hl/ha binnen. Reden: meeldauw.

Conclusie

Nu heb ik inmiddels aardig wat wijnen geproefd, maar proef ik een verschil tussen biodynamisch en niet-biodynamisch? Nee, tot dusver niet. Het smaakt niet per se beter of slechter. Maar ik denk wel dat het bewuster omgaan met de wijngaard goed is. Vooral vanwege de impact van chemische middelen. Jaar in, jaar uit zo’n wijngaard volspuiten met gif kan niet goed zijn. Als we over 100 jaar nog steeds wijn willen drinken, moeten we voorzichtiger zijn met onze pareltjes.

Meer weten over biologische wijn? Check dit artikel.

Bronnen:

• Wijnkennis.be – Biodynamische wijnbouw
• Winefolly – Getting into biodynamic wine
• Jancis Robinson – The Oxford Companion to Wine
• Sally Easton – Vines & Vinification