De kriebels beginnen al in het vliegtuig, als we boven de Alpen vliegen. Wat een prachtig zicht. Begin september mocht ik mee naar Alto Adige, of Südtirol zoals ze het hier meestal zeggen. Het heeft een bijzondere geschiedenis. Het hoort officieel bij Italië, maar voelt behoorlijk Oostenrijks. Als je het niet zou weten, zou je denken dat je in Oostenrijk bent, wanneer je door de straten van de hoofdstad Bolzano (dikke tip: Hotel Città) loopt. Al kom je af en toe wel van die enorm goed geklede types tegen, en dan weet je: dit is Italië (en neem je je voor om elegantie ook toe te voegen aan je styling).

Maar goed, we zijn hier voor de wijnen en die vormen, als je het mij vraagt, (ook) een perfecte mix tussen Duits en Italiaans. Het rijpe en kruidige van Italië met een Duitse frisheid. Dat laatste heeft alles te maken met het bergachtige landschap dat ik in al haar glorie heb gezien tijdens de perstrip. In een klein uurtje rijden we van Bolzano all the way up naar Alpe di Siusi, de grootste bergweide van Europa, op 2000 meter hoogte.

Er worden geen knopen doorgehakt over welke taal er wordt gevoerd op etiketten. Het staat meestal gewoon twee keer op de fles. Zo heb je Valle Isarco (Italiaans) en Eisacktal (Duits). Het duurde even voordat dit kwartje bij mij viel. Kijk uit dat je geen flater slaat met uitspraken als: “Eisacktal? Nee, daar heb ik niets mee. Geef mij maar wat uit Valle Isarco.”

Het klimaat

Er heerst een behoorlijk bizar klimaat in Alto Adige. Volgens een artikel op Jancisrobinson.com is Bolzano ‘s zomers de warmste stad van Italië. Ook in september is de temperatuur uiterst behaaglijk. Klimaatverandering zorgt ervoor dat het steeds warmer wordt en dat is de reden dat de wijnboeren de hoogte in gaan, met wijnstokken geplant tussen 200 en 1000 meter. Dat verklaart ook de verscheidenheid aan druivenrassen en wijnstijlen. Van aromatische gewurztraminer tot superstrakke kerner of complexe lagrein, en zelfs bordeaux blends.

Ze zijn enorm trots op hun bordeaux blends en laten dat graag zien. De gehele pers wordt uitgenodigd voor een blind tasting waarin de wijnen uit Cortaccia (subzone, bekend om bordeaux blends) naast hooggewaardeerde Super Tuscans en grote crus uit de Bordeaux schitteren. De wijnen zitten zonder twijfel goed in elkaar, maar je moet wel van hele goede huize komen wil je kunnen opboksen met Léoville Las Cases 2010. Deze fles is ook acht keer duurder dan de fles uit Cortaccia.

Druivenrassen

Een van de belangrijke redenen waarom wij naar Alto Adige waren ingevlogen, was de grote ‘variety tasting’. Van 9:00 uur stipt (deutsche Pünktlichkeit is zeker ook een ding hier) tot 14:30 uur, met een kleine lunchpauze tussendoor, heb ik zeker 180 wijnen geproefd en een aardig beeld gekregen van de streek. Hieronder deel ik de wijnen die ervoor mij uitsprongen met een korte beschrijving van het druivenras.

Gewurztraminer

Wie wist dat gewurztraminer de op één na meest aangeplante druif van Alto Adige was? Certainly not me. Maar het heeft wellicht iets te maken met het dorpje Traminer, waar naar verluidt de druif vandaan komt. Hoe het ook zij, mij liever niet bellen als je een fles openmaakt. Het is niet mijn druif, geef mij maar kerner.

• Elena Walch, Vigna Kastelaz, Gewurztraminer, 2020
  Goede lengte, aromatisch maar met voldoende zuren
• Abbazia di Novacella, Gewurztraminer Praepositus, 2019
  Ook goede frisheid, dan scoor je punten, en herkenbare aroma’s van lychee en rozen

Riesling

Riesling kennen we natuurlijk allemaal. Verraad zichzelf vaak in een blindproeverij door zijn hoge zuren. Wat maakt een riesling uit Alto Adige anders dan die uit de Moezel of de Elzas? Het moet de bergachtige frisheid zijn, het ziltige, het kabbelende beekje.

• Kuenhof Eisacktal, Riesling, 2020
  Hoog in zuur, boordevol citrus, indrukwekkende lengte
• Falkenstein, Riesling, 2019
  Zeer gefocust en puur, mineraalrijk, lange afdronk
• Abbazia di Novacella, Riesling Praepositus, 2019
  Bergachtige riesling, heel levendig, citrus, sappige zuren

De beste müller-thurgau van de wereld? Probeer die van Tiefenbrunner.

Sylvaner

Het lijkt wel alsof underdog druiven bij mij automatisch een streepje voor hebben. Aligoté, kerner, schiava – schenk maar door. Zo ook met sylvaner. Sylvaner is een beetje het hartige broertje van riesling. Het heeft zeker niet dezelfde aromatische kracht van zijn broer, maar wel goede zuren en vaak iets bitters. Mijn favoriet was jarenlang die van Kuenhof, maar die vond ik dit jaar een beetje tegenvallen. Misschien lag het aan mij?

• Strasserhof, Baumgartner Hannes, sylvaner, 2020
  Spicy, ziltig, flint, iets van lie rijping
• Pacher Hof, Alte Reben, sylvaner, 2019
  Mineraal, droog, groen en fris fruit

Kerner

Jonge druif, pas sinds 1969 in ons midden. Een van de meest succesvolle kruisingen van riesling. De druif komt uit Duitsland, maar ik heb het idee dat ‘ie meer succes heeft in Alto Adige.

• Abbazia di Novacella, Kerner Praepositus, 2019
  Knisperfrisse zuren, maar geweldig in balans. Perfect als aperitief.

Pinot grigio

De meest aangeplante druif en één van de weinige plekken – op Friuli en Alsace na – waar je mooie pinot grigios kunt vinden. We komen de druif zo goed als rijp tegen in de wijngaard en het valt op hoe donker de schillen zijn. Het zijn praktisch blauwe druiven.

• Cantina Tramin, Unterebner, pinot grigio, 2019
  Heel zacht mondgevoel zonder scherpe randjes, super comfy, met toch een verfrissende afdronk

Voor spannende pinot bianco (does it even exist?) moet je in Alto Adige zijn. Cantina Terlan maakt een zogenaamde ‘rarity’, een zeldzame cuvée van 100% pinot bianco met elf jaar lie rijping. Erg cool!

Schiava

Helemaal fan geworden van schiava. Het zijn lichte rode wijnen, veel fruit, redelijk hoge zuren en zachte tannines. Perfect voor alledaags. De beste plek vind je in de subzone Santa Maddalena.

• Glögglhof, Vigna Rondell, Santa Maddalena, Franz Cojer, schiava 2020
  Zoete kersen, grenadine, bojo-style, tannines geven de wijn structuur
• Weingut Schmid Oberrautner, Santa Maddalena, schiava, 2020
  Zoethout, kersen, iets drogende tannines geven de wijn meer structuur
• Pfannenstielhof, Santa Maddalena, Anniver, schiava, 2019
  Kersen, aards, rozen, nice schiava.

Pinot nero

Ook pinot nero is volop aangeplant in Alto Adige. Hoe onderscheid je ze van andere pinot noirs? Het zit ‘m in de balans. Het smaakprofiel dat enerzijds enorm rijp rood fruit (aardbeien, aardbeienjam) laat zien, maar tegelijkertijd ook heel veel frisheid (cranberry, rozenbottel, zuren) heeft.

• Castelfeder, drie cuvées – Buchholz, Glen en Mazon
  Mooie, levendige pinot noirs, niet te zwaar, goede balans tussen rijp fruit, hout en frisheid. Castelfeder is een huis om te onthouden
• Franz Haas, Pònkler, pinot nero, 2016
  Een van de duurste wijnen van de regio, volgens mij. Rozenbottel, rozen, aardbeienjam, nootmuskaat, anijs
• Elena Walch, Ludwig, pinot nero, 2018
  Heel andere stijl dan de rest van de serie. Zuiver, puur, fruitgedreven
• Cantina Girlan, Riserva Curlan, pinot nero, 2018 (de Flora is ook goed van Girlan; lichter en meer rood fruit)
  Gestructureerd, heel rijp, pakkende tannines, zwarte bessen, peper, rijp
• St. Michael-Eppan, Sanct Valentin, pinot nero 2018
  Vanille, rozen, frambozen, comfortabel (there, I said it), gestructureerd

Lagrein

Lagrein, de held van de streek, die weer wat meer in de spotlights staat de laatste tijd. Goede zuren, meer tannines dan schiava (die ook een beetje bitter kunnen zijn).

• Cantina Terlano, Porphyr Riserva, lagrein 2018
  Rijk, zwarte bessen, kruidnagel, vanille, koffie
• Manincor, Rubatsch, lagrein, 2018
  Pruimen, vlierbessen, rijp, goede zuren, gestructureerd, lange afdronk

Conclusie

Alto Adige is prachtig en énorm divers. Er is niet één druivenras of blend dat de hoofdrol speelt hier. Wat de wijnen dan wel gemeen hebben, is de (bergachtige) frisheid die in alle wijnen de boventoon voert. Maar ook: de hoge kwaliteit. Ik heb meer dan 200 wijnen geproefd en de een was beter dan de andere, maar er zat zeker geen slechte tussen. Arrivederci, tschüss, ik kom snel weer terug!

Bedankt Melman Communications en Alto Adige voor deze persreis.
Hulde aan Alto Adige!

Alto Adige Italië