Chenin blanc heeft zijn thuis gevonden in Zuid-Afrika. Van alle chenin in de wereld staat de helft in Zuid-Afrika. Het is goed voor 18,6% van het totale wijngaardareaal van het land. Het merendeel staat in Breedekloof, Olifants Rivier, Paarl en Swartland.

Het was niet altijd rozengeur en maneschijn. Chenin blanc was lange tijd het werkpaard van Zuid-Afrika en was vooral goed voor het maken van brandy of commerciële bulkwijnen. Na de eerste democratische verkiezingen veranderde de wijnindustrie en kwam er langzaam maar zeker meer aandacht voor kwaliteitswijnen.

Het succes zit ‘m in de veelzijdigheid van de druif. Zo durf ik best te stellen dat chenin blanc de meest veelzijdige druif ter wereld is. Het kan verschillende klimaten aan, gaat lekker op houtrijping en kan evengoed schitteren zonder. Door de hoge zuren kan chenin blanc ontzettend goed ouderen en leent het zich ook goed voor het maken van mousserende wijnen. Toegegeven, er is nog een druif die deze eigenschappen op z’n conto kan schrijven: c’est chardonnay. Maar ik ben nog nooit omvergeblazen door een zoete chardonnay. En dat lukt chenin wel. Probeer maar eens een oudere Bonnezeaux of – om in Zuid-Afrikaanse sferen te blijven – de straw wine van Mullineux.

Aan de hand van vijf flessen laat ik de verschillende kanten van chenin blanc uit Zuid-Afrika zien.

Eben Sadie Family Wines, Mevr Kirsten, 2021

In 2022 werd ik uitgenodigd voor Cape Wine in Kaapstad, een groot evenement waar bijna alle Zuid-Afrikaanse wijnmakers bij elkaar komen en je in een paar dagen een goed beeld kunt krijgen van Zuid-Afrika als wijnland. Na een hele dag op de beurs te hebben rondgelopen, geproefd en gepraat met wijnmakers was mijn tax redelijk bereikt en schoof ik ontspannen aan bij een seminar over The Old Vine Project.

Zuid-Afrika is het enige land ter wereld dat een regelgeving heeft omtrent de leeftijd van wijnstokken. Producenten kunnen oude wijnstokken en wijnen certificeren onder de noemer van het Old Vine Project als de wijnstokken ouder zijn dan 35 jaar. Ze worden opgenomen in de wijngaarddatabase die inmiddels al ruim 4000 hectare telt. De meeste oude wijngaarden liggen in Stellenbosch en Swartland.

Enfin, ik zat heerlijk te luisteren naar Andre Morgenthal over de oude wijnstokken en viel zowat van mijn stoel toen hij vertelde dat we vijf iconische wijnen gingen proeven uit het project, waaronder Mevr. Kirsten. Wat een geluk dat ik hier ben aangeschoven.

Mevr. Kirsten is de oudste chenin-wijngaard van Zuid-afrika en is aangeplant tussen 1905 en 1920. Helaas heb ik tijdens mijn trip Zuid-Afrika de wijngaard niet gezien, maar ik begreep al snel dat ik er niet veel aan mis. Geen idyllisch plaatje. “Je zou er zo voorbij rijden”, heb ik zelfs iemand horen zeggen. Gelukkig deed Eben Sadie dat niet en had vrij snel in de smiezen dat deze wijngaard iets bijzonders had.

Ik proefde 2021 in 2022, dat is natuurlijk gestoord jong en mag eigenlijk niet. Toch moet je een gegeven paard niet in de bek kijken. Het was fantastisch: ragfijne zuren, hartig, levendig met enorme lengte. Ik hoop dat ik nog een keer de kans krijg om een oudere versie te proeven.

Eben Sadie is verkrijgbaar bij Wijnkooperij de Lange.

David & Nadia, Hoë Steen, 2017

Groot fan van de wijnen van David & Nadia. Als deze op de kaart staan, altijd kiezen. Dit is zo’n glas waaraan je gerust een half uur kunt ruiken en telkens weer iets nieuws ontdekt. Zoutige sinaasappel, vuurwerk en citroenkoekjes. Super elegant en een mega lange afdronk. Love it. Het is overigens niet 100% chenin blanc, er staan ook wat verdwaalde andere stokken in de wijngaard die mee worden vergist.

Dikke tip: Aristargos van David & Nadia 2017. We vonden deze fles op de kaart bij James’ Huisje op de Veluwe. Heel betaalbaar. Fantastisch om een iets oudere vintage te proeven. Het is een blend van 49% chenin blanc aangevuld met heel veel andere druiven. Rijk, maar niet zwaar.

David & Nadia is verkrijgbaar bij Smaragd Wijnen.

Mullineux, Straw Wine, 2017

Ooit gedronken bij De Harmonie en verrast door de balans van rijkdom en frisheid. Het is gemaakt volgens het procedé van vin de paille uit de Jura. De druiven worden ongeveer drie weken lang ingedroogd. Dat betekent: minder sap en dus meer concentratie van smaken, suikers en zuren. De gisting vindt plaats in eikenhouten vaten en duurt veel langer dan normaal vanwege het hoge suikergehalte. Knallend veel suiker (350 gram per liter), maar een fijne zweem aan frisheid. Zo goed.

Verkrijgbaar bij Winematters.nl

Doolhof, Riviersteen, Wellington, 2018

Ook een ontdekking tijdens CapeWine 2022. Op de eerste dag van ons verblijf, voordat de beurs van start ging, werd er een proeverij georganiseerd met producenten uit Paarl en Wellington. Dat was niet allemaal even mooi (understatement). Tussen al dat geweld viel er één producent op en dat was Doolhof Wine uit Limietberg. De naam, Riviersteen, zegt precies wat het is: chenin blanc van de rivier. Vroeger dook de naam ‘steen’ veel vaker op als synoniem voor chenin blanc, maar de laatste jaren zijn de producenten toch overgestapt op de sjiekere, Franse versie. De wijnstokken staan langs de Kromme-rivier, de druiven worden vergist (deels spontaan, deels met gecultiveerde gisten) in grote vaten van 300 en 500 liter. Licht reductief, zo’n geur van net afgestoken vuurwerk, die gepaard gaat met verse citroenschil, peer, biscuit, rijpe appel, bijenwas en iets ziltig.

Destijds nog geen importeur in Nederland, dus sla je slag.

DeMorgenzon Chenin Blanc Reserve 2020

Gemaakt van meer dan 50 jaar oude stokken, de wijngaard is geplant in 1972. Deze wijn heeft een andere stijl dan de eerder genoemde chenins, omdat een deel (20-30%) van de vergisting plaatsvindt in nieuwe vaten van Frans eikenhout. Het resultaat is een geconcentreerde en romige wijn met een indrukwekkende balans tussen volheid en verfijnde zuren. Wanneer je deze wijn jong drinkt, merk je de invloed van het hout goed op. Echter, als je een paar jaar geduld hebt en de wijn laat rijpen, zal het hout mooi geïntegreerd zijn en harmonieus samensmelten met de andere smaken.

Verkrijgbaar bij Wijnkoperij Platenburg in Rotterdam en Vindict Wine in Amsterdam.