Olé! Voor Le Club was ik onlangs in Spanje. Wie aan Spanje denkt, denkt waarschijnlijk meteen aan tapas, jamón iberico en bekende wijnregio’s als Rioja, Galicië en Andalusië. Met ongeveer 1 miljoen hectare wijngaard is Spanje het grootste wijnland ter wereld. Qua productie neemt het een keurige derde plaats in, wat met name komt door lagere opbrengsten per hectare ten opzichte van buurlanden Frankrijk en Italië.

Er zijn maar liefst 102 erkende DO’s (Denominación de Origen) en 42 VdlT’s (Vino de la Tierra). Spanje is hard aan de weg aan het timmeren om ook minder bekende wijnregio’s in positief daglicht te zetten. Dus let’s go: op ontdekkingstocht in DO Navarra en DO Somontano. In deze blog vertel ik je meer over de eerste en hier lees je meer over Somontano.

Introductie tot Navarra

DO Navarra bevindt zich in het noorden van Spanje en zit ingeklemd zich tussen Rioja en Frankrijk. Je vindt hier de meest noordelijk gelegen wijngaarden van het land, onder invloed van een Atlantisch en mediterraan klimaat.

We onderscheiden vijf verschillende regio’s binnen de DO met ieder een eigen karakter: Tierra Estella, Baja Montaña, Valdizarbe, Ribera Baja en Ribera Alta. Navarra kent over het algemeen koudere winters (rond de 5 graden Celsius) met een gemiddelde hoeveelheid neerslag. De zomers zijn warmer (rond de 26 graden Celsius) en droger, waardoor er in de hele regio geïrrigeerd mag worden. 

Sinds zo’n 25 jaar is er een grote verandering gaande als het gaat om kwaliteit en wijntoerisme. Vandaag de dag produceert de regio ongeveer 90% blauwe druivenrassen en 10% wit. Grenache en tempranillo zijn de belangrijkste rode variëteiten en chardonnay is de belangrijkste witte. Dat is overigens lang niet altijd zo geweest. Vroeger vond je tot wel 90 verschillende druivenrassen in de regio, met een belangrijke rol voor inheemse rassen.

Er zijn twee redenen voor de verschuiving van inheemse naar meer klassieke druivenrassen: phylloxera en daarmee de komst van de Fransen. De druifluis arriveerde door de natuurlijke barrière van de Pyreneeën een stuk later in Navarra dan in de rest van Europa. Daar zagen de Franse wijnboeren die door dit alles vernietigende beestje uit hun eigen wijngaarden waren verdreven, natuurlijk wel heil in. Zij speelden daarom een belangrijke rol in de heraanplant en namen meer klassieke druivenrassen als chardonnay, cabernet sauvignon en merlot mee. Tegenwoordig vind je daarom een mix van klassieke en authentieke Spaanse druivenrassen in de regio. 

De plek voor rosado

De specialiteit van DO Navarra? Surprise: rosé! Deze wordt uitsluitend gemaakt volgens de saignée methode waardoor de rendementen relatief laag zijn. Een kostbare bedoeling, aangezien je voor een fles de dubbele hoeveelheid druiven nodig hebt ten opzichte van directe persing. Met de opwarming van het klimaat wordt het daarnaast steeds moeilijker om tot de gewenste lichte, fruitige stijl te komen. De traditionele saignée methode staat daardoor steeds meer onder druk. Er wordt zelfs gekeken of perswijn in de toekomst toegestaan mag worden om de rosé productie veilig te stellen. 

Nerd alert bij Bodegas Ochoa

Van de bezochte wijndomeinen in Navarra zijn vooral Bodegas Ochoa en Bodega Otazu blijven hangen. Ochoa, gerund door twee zussen die de bodega sinds een aantal jaren hebben overgenomen van hun vader. Ze hebben zo’n 145 hectare aan wijngaard en alle rode wijnen zijn inmiddels bio gecertificeerd. Ochoa is Baskisch voor ‘wolf’ en deze vind je overal terug. Sinds de komst van Adriana in 2005, heeft zij naast de klassieke wijnen van haar vader ook haar eigen acht (ocho) wijnen ontwikkeld onder de noemer 8A. 

Kenmerkend voor de wijnen van deze bodega is dat ze proberen het alcoholgehalte zo laag mogelijk te houden. Dat doen ze onder andere door een selectie te maken van natuurlijk aanwezige gisten die een langzamere fermentatie bevorderen. Deze gisten worden vervolgens vermenigvuldigd en gebruikt voor de alcoholische fermentaties. Nerd-alert: voor de diehards onder ons, de gisten die Ochoa met name gebruikt zijn saccharomyces, rhodotorula, metschinikowia en kluyveromyces. Metschinikowia heeft daarbij een speciale rol omdat deze gistsoort een hogere anti-septische werking heeft waardoor sulfietgebruik kan worden teruggedrongen: win-win dus! 

De druivenrassen waarmee Ochoa werkt zijn tempranillo, grenache, graciano, merlot en cabernet sauvignon voor rood en moscatel, chardonnay, viura en viognier voor wit. Over het algemeen vond ik de wijnen hier heel goed in balans, veel fruit, weinig poespas.

Persoonlijk was ik meer te spreken over de 8A wijnen dan de klassieke wijnen van deze bodega, maar dat komt natuurlijk ook door mijn fragiele Bourgogne palet ;-). 

Bodega Otazu: museum of wijnhuis?

Bodega Otazu: eerlijk gezegd weet ik even niet zo goed of ik dit een museum of een wijnhuis moet noemen. Kunst staat centraal binnen de familie die dit wijnhuis runt. Overal waar je kijkt staat, hangt, ligt kunst. Van de tuin tot diep in de kelders: overal is over nagedacht en overal zit een idee achter. Interessant is dat dit wijnhuis ‘vino de pago’ maakt, de hoogste classificatie voor wijngaarden in Spanje (maar niet elk gebied heeft of gebruikt deze classificatie). Het is daarmee een van de 23 (!) bodegas in heel Spanje met deze classificatie.

De wijnen waren goed, maar niet exceptioneel. Waarom een bezoek aan Otazu dan wel echt de moeite waard is? De kunst, de kelder, de beleving… het was echt een feestje om hier binnen te kijken, waarbij ieder detail klopte. 

Het bezoek was onderdeel van de EU-campagne “A Shared Passion”.

navarra Spanje