Toscane, Bourgogne, Champagne, Alentejo, Elzas, Nahe – ik heb al heel wat wijngebieden gezien, maar de wijngaarden van Limburg, notabene in mijn eigen home country, had ik nog nooit gezien. Hoogste tijd om dat te veranderen, dus op naar het zuiden.

We verzamelen met z’n allen in Borkel en Schaft, een mini-dorpje in het zuiden des lands, waar behalve een hippodroom en een jaarlijkse kermis weinig te beleven is. Rust, reinheid en regelmaat zijn hier de sleutelwoorden, die ik, stadsmens als ik ben, met beide handen aanpak. Toch zorgt die hippodroom, een paardenrenbaan, er voor dat Bruce Springsteen wel eens door het dorp kachelt. Zijn dochter draait namelijk al jaren mee in de Amerikaanse springsport. Ik vraag me af hoe ik zou reageren als ik ‘s ochtends naar de lokale bakker ga en ineens Bruce tegen het lijf loop. Glory days.

Maar goed, we zijn hier niet voor Bruce, maar voor wijn! De vrijdagavond start goed met een wijnproeverij van de man achter DeNederlandseWijnwinkel.nl, Johan Vermij. Hij had een hele serie wijnen meegenomen om ons kennis te laten maken met Nederland, wijnland.

1. Hoeve Nekum Brut
2. Holset 2012 (toen nog gemaakt door St Martinus)
3. Sophie 2013 van Familiewijngaard Zwirs
   Gemaakt van johanitter en solaris.
4. Auxerrois 2015 van Domein de Wijngaardsberg
5. Riesling 2013 van Hoeve Nekum
6. Muscaris (2015?) van Aan De Breede Beek
   Gemaakt van muscaris (kruising van muscat en solaris)
7. Regent 2012 van De Achterhoekse Oorsprong
8. Nieuw Tivoli Barrique 2013 van Wijnboerderij ‘t Heekenbroek
   Gemaakt van johanitter en solaris.
9. Pinot Noir 2014 van Domein de Wijngaardsberg
10. Sueterie Edelzoet van Wijngaard Hof van Twente
    Gemaakt van solaris, deels aangetast door botrytis.

De bubbels vielen goed in de smaak. Niet gek, want dat lijkt zo’n beetje de specialiteit te worden van menig wijnboer in Limburg. Dat gaat hier namelijk hartstikke lekker. Doordat het hier niet te warm wordt, blijven de zuren present en laat dat nou een belangrijke factor van je bubbel zijn. De muscaris van Aan de Breede Beek vond ik op z’n minst interessant te noemen. Het aromatische van de muscat herken je er zeker in terug. Verder stal wat mij betreft de Pinot Noir van Domein De Wijngaardsberg de show. Proef deze en je twijfelt niet meer aan Nederland als wijnland. 

De wijzers van de klok wijzen inmiddels 2 uur aan, dus tijd om naar bed. Er staat een druk wijnprogramma op ons te wachten. Here we go!

Wijngaard St Martinus

• Locatie: Vijlen
• Grootte: 13 hectare
• Eerste indruk: ‘De Apple (het merk) onder de wijngaarden.’

Oké, ik begin maar direct met het uitleggen van mijn eerste indruk. St Martinus is wat mij betreft de Apple onder de wijngaarden. Aan het hoofd staat Stan Beurskens, een oenoloog (wijnbouwkundige) die de wereld is over gereisd om het vak te leren. Hij kon overal aan de slag, maar koos ervoor om dat in Limburg te doen en de wijngaard van zijn vader over te nemen. En dat doet hij op geheel eigen wijze en met een passie waardoor jezelf bijna een wijngaard wilt beginnen (ja, oké, veel werk, ik doe het niet).

Hij maakt niet de wijn die mensen (denken dat ze) willen. Geen riesling of pinot noir op de fles, maar Gris de Villare, een blend van pinot gris en souvignier gris. Of de, steevast uitverkochte, wijn: Johannes, van de nieuwe druivenrassen: cabernet cantor, cabernet cortis en pinotin. Gaan lekker op het Nederlandse klimaat.

Dat doet mij dus denken aan Steve Jobs z’n uitspraak: “Some people say, “Give the customers what they want.” People don’t know what they want until you show it to them. Our task is to read things that are not yet on the page.” 

Hij volgt zijn eigen pad. Eenmaal in de kelder viel mijn mond open van verbazing. Dit in Nederland? St Martinus heeft een ondergrondse kelder met vier verdiepingen – compleet verwerkt in het heuvellandschap. Alles is zoveel mogelijk duurzaam, dus dat betekent werken met zwaartekracht, hergebruik van water, zo min mogelijk pesticide gebruiken etc. Hij heeft tientallen kleine tanks om elk perceeltje apart te kunnen vinifiëren. Terwijl we een rondleiding door de wijngaard krijgen, vertelt hij over de toekomst. Zijn dat misschien drones in de wijngaard? Waarom ook niet? Zo kun je precies meten hoe het met de druiven gesteld is en wat ze nodig hebben. Dan doen ze nu door zelf in de wijngaard te lopen, maar als je 13 hectare hebt, heb je meer dan 24 uur in een dag nodig.

Ik weet het niet, maar het voelde alsof ik even in de toekomst keek, daar in Vijlen.

Oh ja, ook mooi. Het regende medailles bij St Martinus. Knap natuurlijk, maar niet als dat betekent dat het de enige reden is dat men de wijnen koopt. Mensen moeten het verhaal, de passie waarmee de wijnen worden gemaakt, kennen, vindt Stan. Dus ook al regent het medailles en is St Martinus al twee keer benoemd tot beste wijngaard van Nederland – dat zal je niet op de fles terugvinden. Mooi.

Wijngoed Fromberg

• Locatie: Ubachsberg
• Grootte: 3 hectare
• Eerste indruk: ‘Familiebedrijf’

De Fromberg is een op het zuiden gelegen helling en dat zien we graag in de wijnwereld. Kijk maar naar de steile hellingen van de Moezel, of de heuvels van de Bourgogne. Net als je je balkon op het zuiden gericht wilt hebben, wil je je wijngaard ook op die plek. Zeker in de noordelijke wijngebieden, want dat betekent maximale zon! Dan komt het er nog eens bij dat er best wat krijt in de bodem zit, net als in de  Champagnestreek. 1 + 1 = 2 moest de familie Soomers-Wiertz gedacht hebben.

Wijngoed Fromberg bracht als eerste in Nederland een mousserende wijn volgens de ‘methode traditionelle’ op de markt. Verrassend genoeg kozen ze niet voor de klassieke druivenrassen, maar maken ze een mousserende wijn van de bacchus-druif – een kruising tussen van scheurebe (wat weer een kruising is tussen sylvaner en riesling) en müller-thurgau. Dit druivenras wordt ook veel gebruikt in Engeland en is beter bestand tegen ons klimaat.

Wijngoed Thorn

• Locatie: Thorn
• Grootte: 5 hectare
• Eerste indruk: ‘It’s happening.’

Het plaatsje Thorn, wie kent het niet? Oké, ik tot vorige maand. Toch is het een trekpleister van jewelste. Dat heeft met de geschiedenis van het stadje te maken, die duizend jaar teruggaat. Omstreeks 990 werd er bij Thorn een stift, een klooster voor adellijke dames, gebouwd. Er gaan twee verhalen de rondte. De ene zegt dat de dames die geen man konden vinden naar Thorn verkasten en daar in en rondom het klooster woonden. Het andere verhaal vertelt dat de vrouwen juist daar naar toe gingen om zelfstandig te zijn. Dat laatste klinkt behoorlijk plausibel, if you ask me. In die tijd mocht je vast nog niet veel als vrouw, dus logisch dat je dan je biezen pakt.

Fast forward naar 1794, de adellijke dames waren inmiddels gevlucht en Thorn kreeg te maken met de Fransen. Zij voerden een belasting in op basis van de omvang van de ramen. Slimme zet van die Fransen, want in Thorn stonden veelal grote panden, waar vroeger de rijken in woonden. Echter waren die allemaal vertrokken en kon de arme bevolking die hoge belastingen bij lange na niet betalen. Dus metselde men de ramen dicht. Om deze bouwsporen te verbergen, schilderden ze de huizen wit. Tot op de dag van vandaag staat Thorn bekend als ‘het witte stadje’. 

En sinds een jaar of tien staat het witte stadje om nog iets bekend: wijn! In 2002 plantte Harry Vorselen, eigenaar van Wijngoed Thorn, de eerste 600 wijnstokken auxerrois. Hij had geen idee, maar ging samen met zijn Belgische collega-wijnboer Karel Henckens van het Wijndomein Aldeneyck naar de wijnbouwschool in Trier om het vak te leren. En met succes, want er staat niet meer ‘Limburgse Landwijn’ op het etiket, maar BOB Maasvallei. Een Beschermde Oorsprongsbenaming, net als de Franse AOCs, en dan nog eens grensoverschrijdend (want de Maasvallei vind je in Nederland én België). Mooi toch. ‘Nee, voor mij geen AOC Chablis, doe maar een BOB Maasvallei alstublieft’. 

Ook leuk, Harry heeft een mousserende rosé gemaakt, dat was niet per se de bedoeling, maar de schilletjes gaven teveel kleur af. Alsof het zo had moeten zijn. Pareltje! Ook de fruhburgunder vond ik te gek.

Wijngaard De Belaeving

• Locatie: Egchel
• Grootte: 1,5 hectare in de kas
• Eerste indruk: ‘Ondernemers met een hart voor wijn’ 

Oké, denk je dat je alles gehad hebt, sta je ineens wijn te proeven in een kas. It’s true. ‘s Wereld eerste wijngaard in een kas is geopend in Egchel (Limburg). Zeven jaar geleden werd de kas gebouwd en deed dienst als rozenkwekerij. Sinds 2015 zijn die door de nieuwe eigenaren Joep en Monique van Schaijk ingeruild voor wijnstokken.

Hoe begin je dan? Advies vragen. Maar aan wie? Ze ontdekten dat er in Dubai met kassen wordt gewerkt, maar op de omgekeerde manier: de kas werd gebruikt om te koelen. Duitse wijnmakers stonden ook niet vooraan in de rij, want zagen het al helemaal gebeuren: straks staan al die lege kassen vol met wijnstokken.

Enfin, het is De Belaeving uiteindelijk toch gelukt. En snel ook, want in 2016 werden de eerste druiven geoogst, en halverwege 2017 kwamen de eerste Belvinage-wijnen op de markt. Nou, dat hoef je in de buitenlucht niet te proberen. Meestal duurt dat een jaar of drie voordat er wijn gemaakt kan worden van de druivenopbrengst.

Het is hier niet nodig om druivenrassen aan te planten die het Nederlandse klimaat kunnen handelen, denk eerder Mediterraans. Dat was ook het doel van de eigenaren: ”Wij willen wijn maken die qua prijs en kwaliteit vergelijkbaar is met wijnen uit Zuid-Europa.”

Qua temperatuur zitten we goed, het is snikheet in de kas. Er staat hier chardonnay, riesling, merlot, cabernet sauvignon en tempranillo aangeplant. Say what? Yep.

Het is knap, hoor – iets doen wat nog nooit iemand heeft gedaan. Maar ik kan het niet helpen. Ik mis terroir, het urenlange gekeuvel over de bodem, het weer, die ene nacht waar ze met z’n allen kacheltjes in de wijngaard moesten zetten omdat anders de knoppen zouden bevriezen…..

limburg Nederland