Vieilles Vignes, Old Vines, Alte Reben – het zijn mooie termen op het etiket, maar een internationale standaard is er niet voor oude wijnstokken. Al is de wijnstok vorige week geplant, er is geen haan die er naar kraait als je toch Old Vine op je fles knalt.

Er is geen definitie en zeker geen wetgeving. Zelfs niet in Frankrijk, waar elk witwasje in een AOC staat omschreven, maar geen woord gerept wordt over het gebruik van de term vieilles vignes.

Komen de beste wijnen altijd van de oudste stokken? Laten we Bordeaux er als voorbeeld bij pakken. De wijnstokken van de allerbeste chateaux, zoals die van Mouton-Rothschild en Lafite-Rothschild, zijn gemiddeld 43 jaar oud. De stokken van Château Pichon Lalande (2e cru classé) hebben een gemiddelde leeftijd van ‘slechts’ 22 jaar. Het is dus niet zo dat alle topchateaux per definitie wijn maken van uitsluitend oude stokken.

Maar wat is oud he?

Ik herinner me een ander verhaal uit de Moezel. Dr. “Ernie” Loosen, himself, vertelde tijdens een masterclass riesling, dat hij de term ‘Alte Reben’ alleen gebruikt voor stokken ouder dan 100 jaar!

Hoe oud kan een wijnstok worden?

Hoe oud een wijnstok kan worden hangt af van allerlei factoren. Het belangrijkste recept om oud te worden is een leven zonder stress. Herkenbaar. De oudste wijnstok ter wereld, The Old Vine, staat in Slovenië en is 400 jaar oud. The Old Vine produceert nog steeds druiven, zij het heel weinig, maar wel goed voor een paar (kleine) flesjes wijn. Voor in de agenda: er wordt jaarlijks een oogstfestival georganiseerd.

Een wijnstok is zijn leven bezig met het creëren van een wortelstelsel, een stam en twijgen. Dat is zijn belangrijkste focus in de eerste twee tot drie levensjaren en daarom staat er wél in de meeste AOC beschreven dat er pas wijn gemaakt mag worden van stokken ouder dan drie jaar. Want hoe ouder, hoe krachtiger (en dikker) en hoe dieper de wortels gaan. Terug naar de steile hellingen van de Moezel. Hier gaat het allemaal iets langzamer. Plant je hier nieuwe stokken, duurt het zeker een jaar of zes voordat ze druiven produceren die geschikt zijn voor wijn.

In zijn jonge jaren produceert een wijnstok het meest. Na ongeveer dertig jaar verliest hij zijn jeugdig enthousiasme en wordt kritischer: de wijnstok gaat minder produceren. Dat hoeft niet per se slecht te zijn, sterker nog: er wordt vaak gezegd dat de kwaliteit van het sap beter wordt. Maar is dat nodig of wilt de wijnboer een bulkwijntje maken? In dat geval wordt het na 25 – 30 jaar tijd om de wijnstokken te vervangen.

Produceren oude stokken altijd beter fruit?

Zo staat het wel geschreven. Hoe ouder, hoe minder fruit, maar des te hoger de kwaliteit van het sap. Is het écht de leeftijd van de wijn, of is het het microklimaat? Een oudere wijnstok produceert minder, dus de bladeren en druiven die er hangen, hebben een betere blootstelling aan zonlicht. Dat kan evengoed een verklaring zijn voor de betere wijnkwaliteit.

Andersom geldt het ook: een jonge wijnstok, net voor de fase van zijn jeugdig enthousiasme, is nog zoekende en produceert nog niet super veel bladeren. Kortom, een jonge stok heeft óók een goede balans tussen druiven en bladeren en dat komt de rijping van de druiven en dus de kwaliteit van de wijn ten goede.

Herinneren jullie je de Judgment of Paris nog? De grote proeverij van 1976 die de Oude Wereld tegenover de Nieuwe Wereld zette. De Stag’s Leap Wine Cellars Cabernet Sauvignon ’73 won en liet daarmee onder andere Mouton-Rothschild ’70 achter zich. Weet je hoe oud de stokken waren van deze wijn? Drie jaar! Dit was de eerste vintage. Mind. Is. Blown.

Bron: The Oxford Companion to Wine

Het valt niet mee om de invloed van de leeftijd van de wijnstok op de wijnkwaliteit te onderzoeken, omdat er nog zoveel andere variabelen een rol spelen, denk aan onderstokken, opbrengsten, bodemsoort, snoeimethode enz. Bovendien liggen de wijngaarden met oude stokken niet voor het oprapen. In Zwitserland is er een onderzoek geweest met shiraz-stokken. Het onderzoek toonde aan dat wijn van oudere wijnstokken de voorkeur hadden boven de stokken die 29 jaar jongen waren. Ze werden beschreven als lichter, intenser en fruitiger. Een vergelijkbaar onderzoek vond plaats in Californië met cabernet sauvignon. Ook hier was een positief effect, oudere stokken toonden meer bessenaroma’s en jongere stokken meer plantaardige aroma’s.

En nu?

Met dit artikel wil ik laten zien dat we ons niet moeten blind staren op termen. Natuurlijk mag je me altijd wakker maken voor een Priorat van oude garnacha-stokken of een Old Vine Zinfandel. In ‘Evaluatuing the Impact of Old Vines’ geeft de onderzoeker, Yiannis Karakasis MW, aan dat de bijdrage van oude stokken niet overschat moet worden. Oude wijnstokken kunnen een positief effect hebben op de wijnkwaliteit, maar het is zelden de enige variabele in het spel.

Bronnen

• Evaluating the impact of old vines – Yiannis Karakasis MW 2018
• The Oxford Companion to Wine – Jancis Robinson MW
• Red Wines of Médoc: What is Wine Tasting Worth? – Ginsburgh et al 2013

Like what you read?

Volg me dan op Instagram of Facebook en blijf op de hoogte van mijn avonturen en nieuwe artikelen. Le Club des Vins stuurt elke maand een nieuwsbrief uit, genaamd wijnvertier in je inbox. Lid worden?

Binnenkort wijnexamen? Schaf dan een examentraining van Le Club des Vins en krijg direct toegang tot honderden quiz-vragen. Van WSET2 tot de vinologenopleiding. Check meer >

Deze blogpost bevat één of meerdere affiliate links. Lees hier meer.