Wijnvraagbaak: wat is phylloxera?

Wine101: Wat is phylloxera?

Wat is phylloxera? Zo af en toe schiet het eens voorbij in een gesprek met een wijnmaker of wijnverkoper: phylloxera. ‘Ja, dat was toen en toen en alle wijnstokken gingen dood en het was een grote ramp, maar deze stokken zijn bespaard gebleven.’ Je voelt dat iets bijzonders is, maar diep van binnen begrijp je geen snars van. Daarom de brandende wijnvraag: wat is phylloxera?

Phylloxera, de druifluis

Phylloxera is een druifluis. Een klein beestje met desastreuze gevolgen. Dat gebeurde rond 1900. Er brak een plaag uit in Europa, die meer dan 70% van de wijngaarden vernietigde en daarmee ook het inkomen en levensonderhoud van menig huishouden. De naam druifluis is misschien een beetje verwarrend, want de luis zit niet op de druif, maar leeft in de wortels. Hij bijt kleine wondjes in de stok, waardoor de stok sap verliest en geen water en mineralen kan opnemen. Door die wondjes wordt de stok ook nog eens gevoeliger voor schimmels en andere ziektes, waardoor de plant uiteindelijk sterft.

Internationaal wijntekort

Al snel brak er een internationaal wijntekort aan. In alle paniek bood de minister van Landbouw en Handel in Frankrijk een bedrag van 20.000 Francs – het equivalent van 1 miljoen euro vandaag de dag – aan een ieder die een remedie kon vinden.

We hebben een winnaar

Er werd heel veel onderzoek gedaan, maar het duurde uiteindelijk zo’n twintig jaar voordat er een oplossing kwam. Een Fransman en Amerikaan ontdekte samen dat het enten van een Europese wijnstok, de Vitis Vinifera, op een Amerikaanse wortelstok de wortel-etende luizen stopte. De Amerikaanse onderstok bleek resistent voor ziekte. Jammer voor hun vond de Franse overheid dat geen genezing, maar een preventie en keerden daarom het geld niet uit. Toch bedankt.

Wijngaarden die bespaard zijn gebleven

Er is ongelooflijk veel verwoest in Europa door de druifluis. Ook Amerika bleef niet bespaard. Het lijkt erop of vroeg of laat phylloxera overal toeslaat.

In Champagne waren er drie kleine stukjes wijngaard die wonder boven wonder gespaard gebleven. Waren, want inmiddels is er ook een deel van aangetast. Van het resterende deel, wat in handen is van wijnhuis Bollinger, wordt nog steeds een hele bijzondere champagne gemaakt: Bollinger Vieilles Vignes Françaises. Heel bijzonder, omdat de rest van de Champagnestreek destijds wel besmet is geraakt. 

Ook in delen van de Moezel staan nog originele stokken. Dat komt omdat de leisteen-bodem van de Moezel veel te arm is, de druifluis gaat daar niet lekker op. Ook Tasmanië, West-Australië, Santorini en Chili zijn (nog) niet besmet.

Proeven?

Of je het verschil proeft tussen een pre-phylloxera wijngaard en een after-phylloxera, geen idee. Feit is wel dat oudere wijnstokken vaak geconcentreerdere wijnen geven. Daar hoef je ook niet heel moeilijk over te doen. Naarmate een stok ouder wordt, produceren ze minder druiven en worden de smaken dus geconcentreerder. Maar wat is oud bij een wijnstok? In Bordeaux worden wijnstokken vervangen als ze 35 jaar zijn.

Dus of je het proeft, ik weet het niet. Al was de Bollinger Vieilles Vignes Francaises natuurlijk a-ma-zing.